ਇਹ ਤੱਥ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਏਐਨਆਈ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ।

Unemployment Rate in India: ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਵਿਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ 2022-23 ਵਿਚ ਘਟ ਕੇ 2.4% ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਇਸੇ ਮਿਆਦ 'ਚ ਘੱਟ ਕੇ 5.4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਤੱਥ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਏਐਨਆਈ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ।

ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪੰਜ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਨੌਕਰੀਆਂ 'ਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੀਰੀਓਡਿਕ ਲੇਬਰ ਫੋਰਸ ਸਰਵੇਖਣ (ਪੀਐਲਐਫਐਸ), ਈਪੀਐਫਓ, ਆਰਬੀਆਈ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੈਰੀਅਰ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਜਾਂ ਐਨਸੀਐਸ ਪੋਰਟਲ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨੌਕਰੀ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਵਿਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਪੀਰੀਓਡਿਕ ਲੇਬਰ ਫੋਰਸ ਸਰਵੇਖਣ ਜਾਂ ਪੀਐਲਐਫਐਸ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਕਿਰਤ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦਰ ਅਤੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਪੀਐਲਐਫਐਸ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ 2017-18 ਵਿਚ 46.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2022-23 ਵਿਚ 56 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਰਤ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਵੀ 2017-18 ਵਿਚ 49.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2022-23 ਵਿਚ 57.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ 2017-18 ਵਿਚ 6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2022-23 ਵਿਚ 3.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। 2022-23 ਵਿਚ, 2.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਐਲਐਫਪੀਆਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਲਬਿਯੂਪੀਆਰ ਵਿਚ 3.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਭਾਵ ਨੌਕਰੀਆਂ ਮੰਗ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਘਟੀ  ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ

ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ 2017-18 ਵਿਚ 5.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2022-23 ਵਿਚ 2.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਇਹ 7.7 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 5.4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ, ਜੋ 2017-18 ਵਿਚ 5.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2022-23 ਵਿਚ 2.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਰ 17.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।

ਪੀਐਲਐਫਐਸ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗ੍ਰੈਜੂਏਟਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ 2017-18 ਵਿਚ 49.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2022-23 ਵਿਚ 55.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਦਰ 67.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 70.6  ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।

EPFO ਨਾਲ ਜੁੜੇ 6.1 ਕਰੋੜ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰ

ਕਰਮਚਾਰੀ ਭਵਿੱਖ ਨਿਧੀ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ 6.1 ਕਰੋੜ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰ ਈਪੀਐਫਓ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਵਲੋਂ ਜਾਰੀ ਤਾਜ਼ਾ ਕੇਐਲਈਐਮਐਸ ਡਾਟਾਬੇਸ (ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ 27 ਉਦਯੋਗਾਂ/ਸੈਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ) ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਨੁਮਾਨਤ ਰੁਜ਼ਗਾਰ 2013-14 ਵਿਚ 47 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 9 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ 2021-22 ਵਿਚ 55.3 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੈਰੀਅਰ ਸਰਵਿਸ (ਐਨਸੀਐਸ) ਪੋਰਟਲ ਨੇ 2022-23 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2023-24 ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ ਵਿਚ 214 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਵਾਧਾ ਵੇਖਿਆ ਹੈ। 31 ਮਾਰਚ 2024 ਤਕ, ਐਨਸੀਐਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦਾ ਉਪਭੋਗਤਾ ਅਧਾਰ 25.58 ਲੱਖ ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾਵਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਐਨਸੀਐਸ ਪੋਰਟਲ ਨੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਔਸਤਨ 10 ਲੱਖ ਸਰਗਰਮ ਨੌਕਰੀ ਦੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ।

ਐਨਸੀਐਸ ’ਤੇ ਖਾਲੀ ਅਸਾਮੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤ, ਬੀਮਾ, ਨਿਰਮਾਣ, ਨਿਰਮਾਣ, ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਵੇਅਰਹਾਊਸਿੰਗ ਸੈਕਟਰ ਅਤੇ ਆਈਟੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਧੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2023-24 'ਚ ਨੌਕਰੀਆਂ 'ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਿੱਤੀ ਖੇਤਰ 'ਚ 13.4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ, ਸੰਚਾਲਨ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ 'ਚ 28.5 ਫ਼ੀ ਸਦੀ, ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਖੇਤਰ 'ਚ 15.5 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 'ਚ 12.1 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।