Former PM Chandra Shekhar: ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਿਚ ਜਿੱਤਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰਾਜੀਵ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ?

Former PM Chandra Shekhar life journey News in punjabi : ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨਵੰਬਰ 1990 ਵਿਚ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਹੁਣ ਦੋ ਹੀ ਰਸਤੇ ਸਨ-ਪਹਿਲਾ, ਚੋਣਾਂ ਤੁਰੰਤ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਣ, ਦੂਜਾ, ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਪਣੀ ਆਤਮਕਥਾ ‘ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾ ਕਾਰਵਾਂ’ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, ‘ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਚਾਨਕ ਰਾਜੀਵ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਆਰਕੇ ਧਵਨ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਏ। ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਨਾ ਸਮਝਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲਾ ਗਿਆ।

ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਮੈਂ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਵਾਂਗਾ? ਮੈਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਨੈਤਿਕ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਲੋੜੀਂਦੀ ਬਹੁਮਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਲਟਵਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਬਾਹਰੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਾਂਗੇ।

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ- ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਚਲਾਓਗੇ? ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੀ - ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਵੱਧ। ਚਲੋ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਿੱਛੇ ਚੱਲੀਏ। ਜਨਤਾ ਦਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਖੱਬੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਹਾਸਲ ਸੀ। 7 ਅਗਸਤ, 1990 ਨੂੰ ਵੀ.ਪੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਛੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਲਈ 27% ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: VP Singh: ਕਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ; ਇੰਝ ਖੋਹੀ ਸੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਕੁਰਸੀ

ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, 'ਅਸੀਂ ਮੰਡਲ ਰੂਪੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿਤਾ। ਹੁਣ ਕੋਈ ਵੀ ਮਾਂ ਦਾ ਲਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਬੱਚਾ ਹੁਣ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇਗਾ। ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਆ ਗਿਆ। ਭਾਜਪਾ ਹੁਣ ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਡੇਗਣ ਨਾਲ ਜਨਤਾ ਵਿਚ ਗਲਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਜਾਂਦਾ।

ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਮੰਡਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਮੰਡਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਨੇ ਰਾਮ ਜਨਮ ਭੂਮੀ-ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਰਥ ਯਾਤਰਾ ਕੱਢਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਜਨਤਾ ਦਲ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਲਾਲੂ ਯਾਦਵ ਨੇ ਅਡਵਾਨੀ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਬਹਾਨਾ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਇਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣਾ ਪਿਆ।

ਵੀਪੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ 64 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਨਤਾ ਦਲ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ, ਜਿਸ ਦਾ ਜਨਤਾ ਦਲ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਆਸੀ ਹਲਕਿਆਂ 'ਚ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?

ਰਾਮ ਬਹਾਦੁਰ ਰਾਏ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, 'ਮੰਡਲ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦੇ ਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ ਉਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ। ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ 6 ਮਾਰਚ 1991 ਨੂੰ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਅਗਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਤੱਕ ਯਾਨੀ 21 ਜੂਨ 1991 ਤੱਕ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ।

ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰਾਮ ਬਹਾਦੁਰ ਰਾਏ ਨੂੰ ਦਿਤੇ ਇੰਟਰਵਿਊ 'ਚ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, 'ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੈਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਿਆ, 70-75 ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕਰਫਿਊ ਲਗਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਨੌਜਵਾਨ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਫਿਰਕੂ ਦੰਗੇ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੈਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਤਜਰਬਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਰਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣਾ ਪਿਆ।

'ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਦੇ ਹੀ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਸੰਮੇਲਨ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮਾਲਦੀਵ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮਾਲੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਉੱਥੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਕ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਨੇਤਾ ਅਚਾਨਕ ਮਿਲ ਗਏ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿਹਾ - ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਨਵਾਜ਼ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ- ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹਟਾ ਦਿਓ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ- ਤੁਸੀਂ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ, ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਹਟਾ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ-ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਿਓ, ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਿਹਾ - ਜਾਓ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਿਤਾ। ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਕਿਹਾ- ਆਓ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ। ਕਾਗਜ਼ੀ ਕੰਮ ਕਰਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ- ਹੁਣ ਇਸ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ? ਬਸ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ 15 ਕਰੋੜ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਹੈ।

ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਅਤੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ? ਫਿਰ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਤੁਸੀਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਲੈ ਲਵੋਗੇ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਮੰਗ ਉੱਠੇਗੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਕੱਢ ਦਿਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਪਾਸੇ ਦੰਗੇ ਹੋਣਗੇ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਫੌਜ ਜਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ 15 ਕਰੋੜ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੁਣੇ ਕਰਾਂਗਾ

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕੇ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹਾਟ ਲਾਈਨ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਿੱਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਰਹੇ ਐਸਕੇ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ ਸੀ।

1989 ਤੋਂ 1991 ਦੇ ਸਾਲ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਲਈ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਭਰੇ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਗਈ, ਫਿਰ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ, ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਅੰਦੋਲਨ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ। ਆਰਥਿਕਤਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਖਾੜੀ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਤੇਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ, ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੁੱਗਣਾ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਲਗਭਗ ਖਾਲੀ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ 2 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਆਯਾਤ ਪੈਸਾ ਬਚਿਆ ਸੀ।

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨਿਡਰ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਨੇਤਾ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਆਗੂ ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਤਲਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ‘ਤੇ ਆਏ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਰੋਕਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦੇ। ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨੇ ਤਲਵਾਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਖਬਰ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਮਾਨ ਨੂੰ ਤਲਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰਾਸ਼ਿਦ ਕਿਦਵਈ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ' ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ - ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਅੱਧਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਛੱਡ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਬਾਹਰੋਂ ਮਾਨ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਤਲਵਾਰ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੇ ਸਨ।

ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਮਾਨ ਨੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ। ਮਾਨ ਨੇ ਅੱਧੀ ਤਲਵਾਰ ਕੱਢ ਲਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ - ਇਹ ਮੇਰੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘਾਤਕ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਇਸ ਨੂੰ ਮਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖੋ। ਬਲੀਆ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਜੱਦੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਤਲਵਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਘਾਤਕ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ। ਬਲੀਆ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲੋਹੀਆ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਲਾਲੂ-ਮੁਲਾਇਮ ਵਾਂਗ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਲੋਹੀਆ ਦੇ ਚੇਲੇ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਆਚਾਰੀਆ ਨਰੇਂਦਰ ਦੇਵ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਬਲੀਆ ਵਿਖੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ। ਅਚਾਰੀਆ ਬਿਮਾਰ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਹੀਆ ਵੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਅਚਾਰੀਆ ਨੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਡਾਕਟਰ ਲੋਹੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਣ। ਉਹ ਮੇਰੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇਗਾ।

ਲੋਹੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਕਲਕੱਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ 'ਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਆਓ। ਵਾਪਸੀ 'ਤੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੀਪ 'ਚ ਬਕਸਰ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗਾ। ਜਿਥੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਲਕੱਤੇ ਲਈ ਟ੍ਰੇਨ ਮਿਲੇਗੀ। ਡਾ.ਲੋਹੀਆ ਨੇ ਹਾਮੀ ਭਰੀ।
ਬਲੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਉਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਜੀਪ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸਾਬ੍ਹ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜੀਪ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਜੀਪ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ।

ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਬ ਬੁੜਬੁੜਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਇਹ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਬੁਰੀ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਉਹ ਇਹ ਸਮਝ ਲਵੇ ਕਿ ਮੈਂ ਨੌਜਵਾਨ ਆਗੂ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਭਰੋਸੇ ਨਾਲ ਬਲੀਆ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਰੱਖਾਂਗਾ। ਉਸ ਨੇ ਫਿਰ ਡਾਕਟਰ ਲੋਹੀਆ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ। ਲੋਹੀਆ ਬੁੜਬੁੜਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ 'ਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ ਲੋਹੀਆ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਬ, ਤੁਹਾਡੀ ਜੀਪ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਚਲੇ ਜਾਓ, ਸਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਵਤੀਰੇ ਤੋਂ ਲੋਹੀਆ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਗੂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇਤਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਹੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋਏ ਤਾਂ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਵ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹੀ ਗੱਲ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੇਰੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਦਾ ਮੇਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦਾੜ੍ਹੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਹੋਸਟਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸੇ ਹੋਸਟਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਟੀਬੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ। ਉਸ ਦੋਸਤ ਨੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਜੈਪੁਰ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਟਿਕਟ ਮਿਲੀ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਉਥੇ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ  ਜੇ ਤੂੰ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਇਹ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਮੌਕਾ ਹੈ।

ਤਾਜ਼ਾ ਅਪਡੇਟਸ ਲਈ ਸਾਡੇ Whatsapp Broadcast Channel ਨਾਲ ਜੁੜੋ।

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਉਸ ਨਾਲ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਸ਼ੇਵ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੋਸਤ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸ਼ੇਵ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਸੀ, ਨਾਈ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਲੱਭਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਨੇ ਜੈਪੁਰ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਇੱਟਾਂ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਾੜ੍ਹੀ ਮੁਨਾਉਂਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਉਹ ਵਾਪਸ ਹੋਟਲ ਪਰਤ ਆਇਆ। ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਮੁੰਨਵਾਉਣ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਵਧਦੀ ਗਈ।

ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕੁਝ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਾੜ੍ਹੀ ਤੈਨੂੰ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਰੱਖ ਲੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੱਚ ਲੱਗ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ਵਧਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਕ ਵਾਰ ਆਰਐਸਐਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ - ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਦਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖ ਕੇ ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ?

ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ- ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਗੋਵਾਲਕਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੋਵਾਲਕਰ ਅਰਥਾਤ ਮਾਧਵ ਸਦਾਸ਼ਿਵਰਾਓ ਗੋਵਾਲਕਰ ਆਰਐਸਐਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਰਸੰਘਚਾਲਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਦਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।

(For more news apart from 'Son killed father in Ludhiana news in punjabi' stay tuned to Rozana Spokesman)

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Rajiv Gandhi News: ਸਵੇਰੇ ਹੋਇਆ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਕਤਲ, ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ PM ਵਜੋਂ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਸਹੁੰ

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Chaudhary Charan Singh Story: ਕਿਵੇਂ 5 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ ਚੌਧਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ; ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸੰਸਦ

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Former PM Morarji Desai: ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜੀਉਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪਿਸ਼ਾਬ ਪੀਂਦੇ ਸਾਬਕਾ PM ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ 

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Delhi News : ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਜੋ ਘੁੰਮਦੇ-ਘੁੰਮਦੇ ਲਾਹੌਰ ਚਲੇ ਗਏ

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Indra Gandhi: ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦੇ ਕੁੱਝ ਖ਼ਾਸ ਕਿੱਸੇ, ਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ- ਤੁਸੀਂ ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਹੋ

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:  ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ - 1st Prime Minister of India: ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ਸੀ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ