Chyawanprash Recipe

ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਦਾ ਸੇਵਨ ਬੇਹੱਦ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਬਚਾਂਦਾ ਹੀ ਹੈ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਫੁਰਤੀ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹਰ ਘਰ ਵਿਚ ਠੰਡ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਘਰ ਵਿਚ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ।

ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 40 ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 5 ਕਿੱਲੋ ਔਲਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੱਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮੀ, ਬਿਲਵ, ਛੋਟੀ ਹਰੜ, ਬਿਦਰੀਕੰਦ, ਅਕਰਕਰਾ, ਸ਼ਤਾਵਰੀ, ਜਟਾਮਾਨਸੀ, ਗੋਖਰੂ, ਬੇਲ, ਕਚੂਰ, ਨਾਗਰਮੋਥਾ, ਲੌਂਗ, ਪੁਸ਼ਕਰਮੂਲ, ਸਫੇਦ ਚੰਦਨ, ਵਸਾਕਾ, ਕਮਲ ਕੇਸ਼ਰ, ਕਾਕਡਸਿੰਘੀ, ਦਸ਼ਮੂਲ, ਜੀਵੰਤੀ, ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਮਿੱਠਾ ਨਿੰਮ, ਸੌਂਠ, ਮੁਨੱਕਾ,

ਮੁਲੇਠੀ, ਪੁਨਨਰਵਾ, ਅੰਜੀਰ, ਅਸ਼ਵਗੰਧਾ, ਗਲੋਅ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਸਾਮਾਨ ਤੁਹਾਨੂੰ 50 ਗਰਾਮ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਲੈਣਾ ਹੈ। ਛੋਟੀ ਇਲਾਇਚੀ - 20 ਗਰਾਮ, ਪਿੱਪਲੀ - 100 ਗਰਾਮ, ਬੰਸ਼ਲੋਚਨ -  150 ਗਰਾਮ, ਕੇਸਰ -  2 ਗਰਾਮ, ਦਾਲਚੀਨੀ -  50 ਗਰਾਮ, ਤੇਜਪੱਤਾ - 20 ਗਰਾਮ, ਨਾਗਕੇਸ਼ਰ - 20 ਗਰਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ - 250 ਗਰਾਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਦੇਸੀ ਘੀ - 250 ਗ੍ਰਾਮ। ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਵਿਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਈ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਿੰਨ ਕਿੱਲੋ ਚੀਨੀ ਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ।

ਘਰ ਵਿਚ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲਓ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਪੋਟਲੀ  ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹ ਲਓ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਵੱਡਾ ਸਟੀਲ ਦਾ ਬਰਤਨ ਲਓ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਸਮੱਗਰੀ ਔਲੇ ਵਾਲੀ ਪੋਟਲੀ ਵਿਚ ਭਿਓਂ ਦਿਓ। ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਗੈਸ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿਓ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗੈਸ 'ਤੇ 1 - 2 ਘੰਟੇ ਲਈ ਉੱਬਲ਼ਣ ਦਿਓ। ਜਦੋਂ ਔਲਾ ਨਰਮ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਤੱਦ ਇਸ ਨੂੰ ਗੈਸ ਤੋਂ ਉਤਾਰ ਕੇ 10 - 12 ਘੰਟੇ ਲਈ ਢਕ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਓ।

ਫਿਰ ਆਂਵਲੇ ਦੀ ਪੋਟਲੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਕੱਢ ਲਓ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਗੁਠਲੀ ਕੱਢ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਟ ਲਓ। ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਜੋ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਛਲਨੀ ਨਾਲ ਛਾਣ ਲਓ। ਇਸ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੁੱਟਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੱਦ ਹੋਵੋਗੀ ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਬਣਾਉਣਗੇ। ਹੁਣ ਇਸ ਪਲਪ ਨੂੰ ਕੜਾਹੀ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਘੱਟ ਗੈਸ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿਓ ਅਤੇ ਤੱਦ ਤੱਕ ਪਕਾਵਾਂ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਗਾੜਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜਾਵੇ।

ਹੁਣ ਇਕ ਕੜਾਹੀ ਵਿਚ ਤਿਲ ਦਾ ਤੇਲ ਪਾ ਕੇ ਗਰਮ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਤੇਲ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਵੇ ਉਸ ਵਿਚ ਘਿਓ ਪਾ ਦਿਓ। ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਣ 'ਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਛਾਣਾ ਹੋਇਆ ਪਲਪ ਪਾਓ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਿਲਾਂਦੇ ਰਹੋ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਵਿਚ ਉਬਾਲ ਆਉਣ ਲੱਗੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਮਿਲਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲਾਂਦੇ ਰਹੋ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਤਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋਹੇ ਦੀ ਕੜਾਹੀ ਦਾ ਹੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੋ, ਸਟੀਲ ਦੇ ਬਰਤਨ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਾ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਮਿਸ਼ਰਣ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਾੜਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਗੈਸ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਕੜਾਹੀ ਵਿਚ ਹੀ 5 - 6 ਘੰਟੇ ਲਈ ਢਕ ਕੇ ਪਿਆ ਰਹਿਣ ਦਿਓ। ਹੁਣ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਛਿਲੀ ਹੋਈ ਛੋਟੀ ਇਲਾਚੀ ਦੇ ਦਾਣੇ, ਦਾਲਚੀਨੀ, ਪਿੱਪਲੀ, ਬੰਸ਼ਲੋਚਨ, ਤੇਜਪਾਤ, ਨਾਗਕੇਸ਼ਰ ਨੂੰ ਮਿਕਸੀ ਵਿਚ ਇਕਦਮ ਬਰੀਕ ਪੀਹਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿਸੀ ਸਾਮਗਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਦ ਅਤੇ ਕੇਸਰ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਆਂਵਲੇ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਦਿਓ। ਤੁਹਾਡਾ ਚਵਨਪ੍ਰਾਸ਼ ਬਣ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੈ।