ਨਿਊਯਾਰਕ : ਫੇਸਬੁਕ ਦੁਨੀਆਂਭਰ ਵਿਚ ਅਪਣੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਫੈਲੀ ਨਫਰਤ ਅਤੇ ਗਲਤਫ਼ਿਹਮੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਹੈ ਪਰ ਅਕਸਰ ਭਾਰਤੀ ਕਨੂੰਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਠੀਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਡਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਧਰਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਮੈਂਟ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫੇਸਬੁਕ ਦੇ ਮਾਡਰੇਟਰ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਚਾਲਬਾਜ਼ ਕੰਟੇਂਟ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਮਾਡਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ - ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਫੇਸਬੁਕ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਸ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਫੇਸਬੁਕ ਦੇ ਕਈ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨਾਸ਼ਤੇ 'ਤੇ ਜਮਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਦੋ ਅਰਬ ਯੂਜ਼ਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਬੈਠਕਾਂ ਤੋਂ ਜੋ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨਿਆਂਭਰ ਵਿਚ 7,500 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਡਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਫਾਈਲਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿਚ ਕਈ ਖਾਮੀਆਂ ਅਤੇ ਤਰੁਟੀਆਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮਾਡਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਾਲੇ ਕਾਮੈਂਟ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਰੁਣ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਫੇਸਬੁਕ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾਨਿਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭੁੱਲ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕੀਤੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਨਿਯਮ ਵਿਚ ਮਾਡਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਵਾਲੇ ਪੋਸਟ ਭਾਰਤੀ ਕਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਅਰੁਣ ਨੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕਨੂੰਨ ਸਿਰਫ ਕੁੱਝ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿਚ ਈਸ਼ਨਿੰਦਾ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੇ ਕਥਨਾਂ ਨਾਲ ਹਿੰਸਾ ਭੜਕੇ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਹੋਰ ਨਿਯਮ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਡਰੇਟਰ ‘‘ਫਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ’’ ਜਿਵੇਂ ਨਾਹਰਿਆਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਫੇਸਬੁਕ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਵੀ ਜਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਸਾਮਗਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਚੁਨੌਤੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸੀ।