Qutub Minar

ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੱਖਣ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮਹਿਰੌਲੀ ਭਾਗ ਵਿਚ ਸਥਿਤ, ਇੱਟ ਨਾਲ ਬਣੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਮੀਨਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ 72.5 ਮੀਟਰ (237.86 ਫੀਟ) ਅਤੇ ਵਿਆਸ 14.3 ਮੀਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਸਿਖਰ ਉੱਤੇ 2.75 ਮੀਟਰ (9.02 ਫੀਟ) ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ ਮੂਲ ਤੌਰ ਤੇ ਸੱਤ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਪੰਜ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ 379 ਪੌੜੀਆਂ ਹਨ।

ਮੀਨਾਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਣੇ ਆਹਾਤੇ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਉੱਤਮ ਨਮੂਨੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕਾਲ ਸੰਨ 1193 ਜਾਂ ਪੂਰਵ ਦੇ ਹਨ। ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਮੀਨਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ 120 ਮੀਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਹਾਲੀ ਦੇ ਫ਼ਤਿਹ ਬੁਰਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੀਨਾਰ ਹੈ। ਕੁਤੁਬ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਨਿਆਂ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕੁਤੁਬੁੱਦੀਨ ਐਬਕ ਨੇ 1199 ਵਿਚ ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਵਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜੁਆਈ ਅਤੇ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਮਸ਼ੁੱਦੀਨ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਨੇ 1368 ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਾਇਆ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਾਮ ਖਵਾਜਾ ਕੁਤਬੁੱਦੀਨ ਬਖਤਿਆਰ ਕਾਕੀ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਇਮਾਰਤਾ ਹਨ। ਪੰਜ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਲਾਲ ਪੱਥਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਸੰਗਮਰਮਰ ਅਤੇ ਲਾਲ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਹਰ ਇਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਅੱਗੇ ਬਾਲਕਨੀ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੀਨਾਰ ਵਿਚ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਮੀਨਾਰ 1326 ਵਿਚ ਨੁਕਸਾਨੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਤੁਗਲਕ ਨੇ ਠੀਕ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਚ 1368 ਵਿਚ ਫਿਰੋਜਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲਕ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਊਪਰੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਇਸ ਵਿਚ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਹੋਰ ਜੁੜਵਾ ਦਿਤੀਆਂ। ਹਲੇ ਤੱਕ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਇਸ ਕੁਤੁਬਮੀਨਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਜਾਣ ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਦੇਰੀ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿਚ ਦਰਜ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਇਕ ਇਮਾਰਤ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖੂਬ ਪੰਸਦ ਆਵੇਗੀ।