Sunderban

ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਮੰਨੋ, ਕੁਦਰਤੀ ਰਹੱਸ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਪੱਛਮ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸੁੰਦਰਬਨ ਨੂੰ ਜ਼ਰਾ ਕਰੀਬ ਨਾਲ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੈਨਗਰੋਵ ਦਾ ਜੰਗਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਥੇ ਮਿਲੇਗਾ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਥੇ ਦਾ ਸੰਘਣਾ ਜੰਗਲ ਰੋਮਾਂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਇਲ ਬੰਗਾਲ ਟਾਈਗਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਦਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਰੁਮਾਂਚ ਸੁੰਦਰਬਨ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੁੰਦਰਵਨ ਦੀ ਅਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ 2 ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਲਵੋ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਸੁੰਦਰਵਨ ਬਾਇਓਸਫ਼ਿਅਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦਾ ਭਗਵਤਪੁਰ ਲੋਥਿਆਨ ਟਾਪੂ, ਬੋਨੀ ਕੈਂਪ, ਕਲਸ਼ ਕੈਂਪ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੁੰਦਰਵਨ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦਾ ਸਜਨੇਖਾਲੀ, ਸੁਧੰਨਖਾਲੀ, ਦੋਬਾਂਕੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੁੜੀਰਡਾਬਰੀ ਤੱਕ। 

ਸੁੰਦਰਬਨ ਦਾ ਦਾਖ਼ਲ ਗੇਟ ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ 40 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਸੁੰਦਰਵਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਖਿੱਚ ਰਾਇਲ ਬੰਗਾਲ ਟਾਈਗਰ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੀਤਾ, ਹਿਰਣ, ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਸੱਪ ਅਤੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਮੇਲਾ ਹੈ। ਸੁੰਦਰਵਨ ਦੇ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਛੋਟੀ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਸੰਕੜੀ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰ ਵੀ ਇਥੋਂ ਦੇ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਨ।

ਇਥੇ ਦੇ ਲੋਕ ਛੋਟੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਕੇਕੜਾ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਕੜੀ ਨਦੀਆਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਫ਼ੈਲੇ ਮੈਦਾਨ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਚੀਤੇ, ਹਿਰਣ ਘੁਮਦੇ ਹੋਏ ਦਿਖ ਜਾਣਗੇ ਪਰ ਮਨੁਖੀ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਆਹਟ ਪਾਉਂਦੇ ਹੀ ਉਹ ਚੌਕੜੀ ਭਰ ਕੇ ਦੂਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਹਿਰਣਾਂ ਵਿਚ ਬਾਘ ਦਾ ਸੰਤਾਪ ਵੀ ਕੁੱਝ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਉਂਝ ਸੁੰਦਰਬਨ ਵਿਚ ਇਹ ਹਿਰਣ ਹੀ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹਨ। ਖੁਰਾਕ ਵਿਚ ਕਮੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਬਾਘ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਬਸਤੀ 'ਤੇ ਹੀ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹਿਰਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 'ਤੇ ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕੁੱਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਂਝ ਕੁਦਰਤੀ ਰੂਪ ਨਾਲ ਅਪਣੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਹਿਰਣਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਦੇ ਰੱਖੀ ਹੈ।

ਸੁੰਦਰਬਨ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਅਪਣੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵੀ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਕੋਈ ਤਖ਼ਤੀ ਲਟਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਥੇ ਬਾਘ ਦਾ ਕਿਸੇ ਮਨੁਖ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਸੁੰਦਰਵਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਬਾਘ ਕਿਸੇ ਮਨੁਖ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ,  ਉਥੇ ਬਾਘ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਕ ਸਾਲ ਤਕ ਵਾਰ ਵਾਰ ਪਰਤਦਾ ਹੈ। ਤਖ਼ਤੀ ਲਟਕਾ ਕੇ ਸੁੰਦਰਵਨ ਨਿਵਾਸੀ ਸੈਲਾਨੀਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਆਗਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ।