ਬਦਲੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਮੁਦਰੀਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕੀਤਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਬੁਧਵਾਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਮੁਦਰੀਕਰਨ ਯੋਜਨਾ (ਜੀ.ਐੱਮ.ਐੱਸ.) ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਬਿਆਨ ’ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੈਂਕ ਅਪਣੀ ਛੋਟੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਸੋਨਾ ਜਮ੍ਹਾ ਯੋਜਨਾ (1-3 ਸਾਲ) ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

ਨਵੰਬਰ 2024 ਤਕ, ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਤਹਿਤ ਲਗਭਗ 31,164 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੋਨਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਦਾ ਐਲਾਨ 15 ਸਤੰਬਰ, 2015 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਆਯਾਤ ’ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸੋਨੇ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤਣਾ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ। 

ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ’ਚ 3 ਭਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਛੋਟੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਬੈਂਕ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ (1-3 ਸਾਲ); ਦਰਮਿਆਨੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ੀ (5-7 ਸਾਲ), ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ੀ (12-15 ਸਾਲ)। ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੇ ਅਧਾਰ ’ਤੇ, ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਦੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਜਮ੍ਹਾਂ (ਐਮ.ਐਲ.ਟੀ.ਜੀ.ਡੀ.) ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ 26 ਮਾਰਚ 2025 ਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਅਧੀਨ ਬੈਂਕਾਂ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਬੈਂਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ੀ (ਐਸ.ਟੀ.ਬੀ.ਡੀ.) ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਪਾਰਕ ਵਿਵਹਾਰਕਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ’ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਇਸ ਸਬੰਧ ’ਚ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। 

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਟੈਸਟਿੰਗ ਸੈਂਟਰ (ਸੀ.ਪੀ.ਟੀ.ਸੀ.) ਜਾਂ ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਮੋਬਿਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਕੁਲੈਕਸ਼ਨ ਐਂਡ ਟੈਸਟਿੰਗ ਏਜੰਟ (ਜੀ.ਐਮ.ਸੀ.ਟੀ.ਏ.) ਜਾਂ ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਦੇ ਐਮ.ਐਲ.ਟੀ.ਜੀ.ਡੀ. ਭਾਗਾਂ ਤਹਿਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਬੈਂਕ ਬ੍ਰਾਂਚਾਂ ’ਚ ਦਿਤੇ ਗਏ ਸੋਨੇ ਦੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 26 ਮਾਰਚ, 2025 ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। 

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਐਮ.ਐਲ.ਟੀ.ਜੀ.ਡੀ. ਅਧੀਨ ਮੌਜੂਦਾ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਕਮ ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਛੁਡਾਉਣ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ। ਨਵੰਬਰ 2024 ਤਕ ਕੁਲ 31,164 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੋਨੇ ਵਿਚੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਿਆਦ ਦਾ ਸੋਨਾ ਜਮ੍ਹਾਂ 7,509 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ, ਦਰਮਿਆਨੀ ਮਿਆਦ ਦਾ ਸੋਨਾ ਜਮ੍ਹਾ (9,728 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਦਾ ਸੋਨਾ ਜਮ੍ਹਾ (13,926 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਸੀ। 

ਜੀ.ਐਮ.ਐਸ. ’ਚ ਲਗਭਗ 5,693 ਜਮ੍ਹਾਂਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 26,530 ਰੁਪਏ ਯਾਨੀ 41.5 ਫੀ ਸਦੀ ਵਧ ਕੇ 90,450 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ 10 ਗ੍ਰਾਮ (25 ਮਾਰਚ, 2025 ਤਕ) ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ 1 ਜਨਵਰੀ, 2024 ਨੂੰ 63,920 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਸੀ।