Chandrayaan-2

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਇਸਰੋ ਹੁਣ 22 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਲਾਂਚ ਕਰੇਗਾ। 15 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਤਕਨੀਕੀ ਖਰਾਬੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਲਾਂਚਿੰਗ ਟਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਰਾਕੇਟ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖਰਾਬੀ ਦੱਸੀ ਗਈ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਸਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ 22 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 2.43 ਵਜੇ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰੀਕੋਟਾ ਦੇ ਆਕਾਸ਼ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੂਜੇ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ, ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦਾ ਪਰਖੇਪਣ ਤਕਨੀਕੀ ਖਰਾਬੀ ਦੇ ਚਲਦੇ ਮਿਥੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ 976 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਹੋਣਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਮਨਾਥ ਕੋਵਿੰਦ ‘ਤਾਕਤਵਰ ਕਹੇ ਜਾ ਰਹੇ ਭੂਸਥਿਰ ਉਪਗਰਹ ਪਰਖੇਪਣ ਵਾਹਨ ਜੀਐਸਐਲਵੀ ਮਾਰਕ- ਦੇ ਜਰੀਏ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦਾ ਪਰਖੇਪਣ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਹ ਪਰਖੇਪਣ 15 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਤੜਕੇ 2:51 ਵਜੇ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪਰਖੇਪਣ ਤੋਂ 56 ਮਿੰਟ 24 ਸੈਕੰਡ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਸ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਤ 1.55 ਵਜੇ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਰੋ  ਦੇ ਜਨਸੰਪਰਕ ਵਿਭਾਗ  ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਨਿਦੇਸ਼ਕ ਬੀਆਰ ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ।

ਪਰਖੇਪਣ ਯਾਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਟੀ-ਮਾਇਨਸ 56 ਮਿੰਟ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਖਰਾਬੀ ਦਿਖੀ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦਾ ਪਰਖੇਪਣ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਟਾਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਕਾਸ਼ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਖੇਪਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਕੇ 15 ਜੁਲਾਈ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਹਰੀਕੋਟਾ ਸਥਿਤ ਸਤੀਸ਼ ਧਵਨ ਆਕਾਸ਼ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਇਸ 3,850 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਦੇ ਆਕਾਸ਼ ਯਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਰਬਿਟਰ, ਇੱਕ ਲੈਂਡਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੋਵਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਸੀ।

ਇਸ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣ ਧਰੁਵ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਉਤਰਨਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ 11 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਰੋ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਫ਼ਲ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ-ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਦਾ ਪਰਖੇਪਣ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ 3,400 ਚੱਕਰ ਲਗਾਏ ਅਤੇ 29 ਅਗਸਤ, 2009 ਤੱਕ 312 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸਰੋ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਮਿਸ਼ਨ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ‘ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ, ਰੂਸ,  ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਨ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸਾਫ਼ਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬੰਣ ਜਾਵੇਗਾ।

ਉਥੇ ਹੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱ’ਚੋਂ 109 ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ‘ਚ 61 ਸਫ਼ਲ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ 48 ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਆਕਾਸ਼ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਦੇ ਡੇਟਾਬੇਸ ਨੇ ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖੇ ਹਨ। 1958 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2019 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਐਸਐਸਆਰ, ਜਾਪਾਨ,  ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੇ ਵੱਖਰਾ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਚੰਦਰਮਾ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ 17 ਅਗਸਤ 1958 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਬਣਾਈ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ‘ਪਾਇਨਿਅਰ 0 ਦਾ ਪਰਖੇਪਣ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਸਫਲਤਾ ਛੇ ਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲੀ। ਪਹਿਲਾ ਸਫ਼ਲ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ ਲੂਨਾ 1 ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਪਰਖੇਪਣ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਨੇ ਚਾਰ ਜਨਵਰੀ, 1959 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸੀ।