ਮੋਦੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਰਜਿਸਟਰ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਐਨਪੀਆਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਆਮ ਜਨਗਣਨਾ ਵਰਗੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ 10 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਘਰਾਂ ਦੀ ਮੈਪਿੰਗ ਅਪ੍ਰੈਲ -2020 ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 2021 ਵਿਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। 

ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਕੋ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ' ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਐਨਪੀਆਰ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕਰਾਉਣ ਲਈ, ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਇਹ ਵੇਰਵੇ ਦੇਣੇ ਪੈਣਗੇ:-ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਸੰਬੰਧ, ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ, ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ, ਪਤੀ/ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਮ, ਲਿੰਗ, ਜਨਮ ਤਾਰੀਖ, ਵਿਆਹੁਤਾ ਸਥਿਤੀ, ਜਨਮ ਦਾ ਸਥਾਨ, ਨਾਗਰਿਕਤਾ, ਮੌਜੂਦਾ ਪਤਾ, ਪਤਾ ਦੀ ਮਿਆਦ, ਸਥਾਈ ਪਤਾ, ਵਪਾਰ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਐਨਪੀਆਰ ਕੀ ਹੈ?

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਰਜਿਸਟਰ (ਐਨਪੀਆਰ) ਦੇ ਤਹਿਤ, 1 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2020 ਤੋਂ 30 ਸਤੰਬਰ, 2020 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ-ਘਰ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਐਨਪੀਆਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਟੀਚਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਮ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਪਛਾਣ ਦਾ ਡੇਟਾਬੇਸ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਡੇਟਾ ਵਿੱਚ ਡੈਮੋਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ।

ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ 2021 ਲਈ 8,754.23 ਕਰੋੜ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਰਜਿਸਟਰ (ਐਨਪੀਆਰ) ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਲਈ 3,941.35 ਕਰੋੜ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਐਨਪੀਆਰ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤਿੰਨ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2020 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ।  
30 ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ-ਘਰ ਜਾਇਆ ਕਰਨਗੇ। ਐਨਪੀਆਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ 2021 ਵਿਚ 9 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ 28 ਫਰਵਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੀਜੇ ਪੜਾਅ ਤਹਿਤ ਸੋਧ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 1 ਮਾਰਚ ਤੋਂ 5 ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ।

ਐਨਪੀਆਰ ਅਤੇ ਐਨਆਰਸੀ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਐਨਆਰਸੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਸਨੀਕ ਨੂੰ 6 ਮਹੀਨੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਐਨਆਰਪੀ ਨਾਲ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਐਨਪੀਆਰ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਵੇਰਵਾ ਦਰਜ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ।
ਐਨਪੀਆਰ ਦੀ ਪਹਿਲ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਯੂ ਪੀ ਏ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 2010 ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਇਸ 'ਤੇ ਕੰਮ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਜਨਗਣਨਾ 2021 ਵਿਚ ਦੁਬਾਰਾ ਹੋਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਕੇਸ ਵਿਚ, ਐਨਪੀਆਰ 'ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।