Poor family

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਮਾਸੂਮ ਬੱਚੀਆਂ ਨੇ ਦਮ ਤੋੜ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਉੱਤੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਲਾਈਨ ਲੱਗੀ ਰਹੀ। ਪਿਤਾ ਦਾ ਹੁਣ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ,ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕਮਜੋਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਇਹਬਾਸ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਬੇਹੱਦ ਹਨ੍ਹੇਰੀ , ਬਦਬੂਦਾਰ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਰਿਹਾ। ਉੱਥੇ ਵੀ ਗੁਆੰਡੀਆਂ ਦੇ ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿੰਦਗੀ ਕੱਟ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰ ਨਵੇਂ ਘਰ ਦੀ ਕੈਦ ਨੇ ਬੱਚੀਆਂ ਮਕਾਨ ਮਾਲਿਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੱਚੀਆਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਭੈੜੀ ਆਦਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਕਈ ਕਈ ਦਿਨ ਬੇਪਤਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਸਾਧਨ ਰਿਕਸ਼ਾ ਵੀ ਜਦੋਂ ਖੋਹ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨਰਾਇਣ  ਦੇ ਇਕ ਕਮਰੇ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ ਗਿਆ।ਇੱਥੇ ਬੱਚੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਲੁੱਕਾਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਮਕਾਨ ਮਾਲਿਕ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਨਾ ਹੋਵੇ।

 ਮੰਡਾਵਲੀ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪੰਡਤ ਚੌਂਕ ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਜਿਸ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਬੱਚੀਆਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋਈ। ਉੱਥੇ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਹੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਮੰਡਾਵਲੀ ਫਾਜ਼ੀਲਪੁਰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਸਾਕੇਤ ਬਲਾਕ ਦੀ ਗਲੀ ਨੰਬਰ 14 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹਲਚਲ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ,ਇਹੀ ਉਹ ਗਲੀ ਹੈ।ਜਿਸ ਵਿਚ ਬੱਚੀਆਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਬੇਹੱਦ ਸੰਕਰੀ, ਹੈ੍ਹੇਰੀ , ਬਦਬੂਦਾਰ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਵਲੋਂ ਅਟੀ ਪਈ ਇਸ ਗਲੀ ਦੇ ਇਕ ਕੋਨੇ ਦੇ ਕੋਲ ਗਰਾਉਂਡ ਫਲੋਰ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਇਕ ਬੇਹੱਦ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਇਹ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਇਕ ਲੋਹੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜਾ ਹੈ। ਇਕ ਖਿਡ਼ਕੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੰਦਰ ਬਸ ਇਕ ਬੱਲਬ ਲਗਾ ਹੈ।ਆਸ-ਪਾਸ ਗੰਦਗੀ ਦਾ ਆਲਮ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਬਾਹਰੀ ਵਿਆਕਤੀ ਚੱਕਰ ਖਾਕੇ ਉਥੇ ਹੀ ਡਿੱਗ ਪਏ। ਗਲੀ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ  ਲੋਕ ਇਸ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਫਲਿਸੀ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੂ ਸਨ।

ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਥੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੋਲ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਦਮ ਤੋੜਨ ਵਾਲੀ ਬੱਚੀਆਂ ਪਾਰੁਲ (2 ਸਾਲ),ਮਾਨਸੀ (4 ਸਾਲ) ਅਤੇ ਸ਼ਿਖਾ (8 ਸਾਲ) ਦੇ ਨਾਲ ਦਿਨ ਭਰ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਬੱਚੀਆਂ ਸਾਵਿਤਰੀ, ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਨਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ  ਦਾਲ-ਚਾਵਲ ਲੈ ਕੇਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਥੇ ਖਾਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਸੀ। ਮਕਾਨ ਮਾਲਿਕ ਦੀ ਧੀ ਨੇਹਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਜਿੰਨੇ ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਥੇ ਖਾਣਾ ਬਣਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਦੂੱਜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਜੋ ਖਾਣਾ ਬੱਚ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਭ ਲੋਕ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਭੇਜ ਦੇਦਾਂ ਸਨ। ਉਸੀ ਨਾਲ ਬੱਚੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਦਾ ਸੀ।ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾਂ ਬੱਚੀਆਂ ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਉਦੋਂ ਵੀ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਖਵਾਂ ਦੇਂਦੇ ਸਨ।  ਨੇਹਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ  ਦੀ ਆਰਥਕ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ 2200 ਰੁਪਏ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬਜਾਏ 1000 ਰੁਪਏ ਮਹੀਨੇ ਉੱਤੇ ਇੱਥੇ ਦਾ ਕਮਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  ਮਗਰ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਓਨੇ ਪੈਸੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਸਨ।ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸੰਹੇਂ ਚਲਾਣ ਲਈ ਦੋ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਰਿਕਸ਼ੇ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੇ,  ਪਰ ਦੋਨਾਂ ਰਿਕਸ਼ੇ ਉਹ ਕਿਤੇ ਗਵਾ ਆਏ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ। ਨੇਹਾ ਦੇ ਭਰੇ ਪੰਕਜ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਵੀ ਕਿਰਾਇਆ ਨਹੀਂ ਦੇਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਘਰ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦੇਣ ਦੇ ਆਰੋਪਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਗਰੀਬੀ ਸੀ ਕਿ ਉਲਟਾ ਅਸੀ ਲੋਕ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਖਾਲੀ ਕਰਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।  ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਨਿਰਾਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਇਸ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ।ਪਹਿਲਾ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਦੀ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ 14 ਨੰਬਰ ਗਲੀ ਦੇ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੰਗਲ  ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਾਲਤ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਨੀ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਇੱਥੇ ਹੋਟਲ ਚਲਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਰਾਂਠੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਾਹ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਖੋਲ੍ਹੀ। ਬਾਅਦ ਚ' ਫਿਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੁੰਦੀ ਚੱਲੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਮਿਲਣ ਸਾਰ ਆਦਮੀ ਸੀ।ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਬੁਰੀ ਆਦਤ ਸੀ। ਫਿਰ ਅਚਾਨਕ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਇੱਥੋਂ ਚਲੇ ਗਏ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸੀ।

 ਮਕਾਨ ਮਾਲਿਕ ਨੇ ਵੀ ਕਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਗਰੀਬੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਰਾਬ ਸੀ।  ਇਸ ਗਲੀ ਵਿਚ ਦੁਕਾਨ ਚਲਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਨੋਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਬੱਚੀਆਂ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਆਕੇ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕੁੱਝ ਖਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਸਭ ਲੋਕ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕਿਉਕਿ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੁੱਝ ਕਮਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਕਮਾਉਂਦੇ ਸਾਰੇ ਦਾਰੂ ਵਿਚ ਉਡਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਵਹੀਂ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋਸਤ ਨਰਾਇਣ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੱਚੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਹਾਲਤ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਬੱਚੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਗੜੀ ਸੀ। ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕੰਮ-ਧੰਦਾ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ,ਜਿਸਦੇ ਚਲਦੇ ਉਸਦੇ ਘਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੁੰਦੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ , ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਸਨ ।