A temple in Pakistan where Hindus can't go

ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ - ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਛੁਪੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਤਲ਼ੇ ਵਿਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਨਵਾਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਸੀਤਾ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹਿੰਦੂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਇਸ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਸੈਦਪੁਰ ਪਿੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਅਨੁਸਾਰ, 1893 ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਤਲਾਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸ ਤਲਾਅ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਤਲਾਬ ਇਕ ਗੰਦਾ ਨਾਲਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। 1947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਉਸ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖੁੱਲਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿਚੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵਿਚ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਹਿੰਦੂ ਕਾਰਕੁਨ ਸਵਾਈ ਲਾਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 'ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਕੰਪਲੈਕਸ 'ਚ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਹੰਮਦ ਅਨਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਹੁਣ ‘ਵਿਰਾਸਤੀ ਜਗ੍ਹਾ’ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਥੇ ਪੂਜਾ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਨਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਇਥੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।'

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਹੁਗਿਣਤੀਆਂ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਇਥੋਂ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿਚ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਸਵਾਈ ਲਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਕੁਝ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਮੰਦਰ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਡਰ ਗਏ ਹਾਂ।'

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਦੇ 3000 ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਮੰਦਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। 1960 ਵਿਚ ਇਸ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੰਦਰ 2006 ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਉਥੇ ਪੂਜਾ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਰਮੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਾਂਕਵਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਈਵੈਕਵੀ ਟਰੱਸਟ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਬੋਰਡ ਕੋਲ ਰਜਿਸਟਰਡ ਕੁੱਲ 1,288 ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 31 ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ।

ਇਹ ਬੋਰਡ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਅਤੇ ਵੰਡਣ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਜਾ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਡੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਵਾਂਕਵਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਪੁਨਰ ਗਠਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।" ਇਥੇ ਹਿੰਦੂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਜਾਗੀ ਸੀ ਪਰ ਮੌਲਵੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅੰਤਮ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕੇ।