Sri Lanka and India

ਕੋਲੰਬੋ (ਪੀਟੀਆਈ) :- ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਘਮਾਸਾਨ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵੀ ਖਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਨਿਲ ਵਿਕਰਮਸਿੰਘੇ  ਨੂੰ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਮਹਿੰਦਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਵਾਂ ਪੀਐਮ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਕਰਮਸਿੰਘੇ ਨੇ ਬਹੁਮਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਪੀਕਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਨੂੰ ਗੈਰ ਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਪੀਐਮ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਨੇ 16 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਬਹੁਮਤ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਕਰ ਸਕਣ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਪੀਕਰ ਜੈਸੂਰੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਉੱਤੇ ਸਵਾਲ ਚੁੱਕਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਨੂੰ ਗੈਰ ਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ਕਰਾਰ ਦਿਤਾ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਹੈ ਪਰ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਸੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਟਾਪੂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੈਬੀਨਟ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਕੀਕਤ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਡੇਪਿਉਟੀ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਉੱਥੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਅਤੇ ਮਹਿੰਦਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੇ ਕੋਲ ਇਸ ਸਮੇਂ 95 ਸੀਟਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਬਹੁਮਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਵਿਕਰਮਸਿੰਘੇ ਦੇ ਕੋਲ 106 ਸੀਟਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਬਹੁਮਤ ਤੋਂ ਸਿਰਫ 7 ਸੀਟਾਂ ਘੱਟ ਹਨ। ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਅਤੇ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਾਥੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੀ ਕੈਬੀਨਟ ਵਿਚ ਹੈਲਥ ਮਿਨਿਸਟਰ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮੱਤਭੇਦ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ 2015 ਵਿਚ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਬੇਦਖ਼ਲ ਕਰਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ।

ਵਿਕਰਮਸਿੰਘੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਰੀਸੇਨਾ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਮੱਤਭੇਦ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਦੋਨਾਂ ਨੇ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਵਿਕਰਮਸਿੰਘੇ ਅਤੇ ਸਿਰੀਸੇਨਾ  ਦੇ ਵਿਚ ਦੇ ਮੱਤਭੇਦ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਆਰਥਕ ਸੁਧਾਰ, ਪਾਲਿਸੀ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਉਲੰਘਣਾ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਨੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਮੱਤਭੇਦ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧਦੇ ਹੀ ਗਏ। ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਹਿਮ ਸਾਥੀ ਦੇਸ਼ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦਾ ਝੁਕਾਅ ਚੀਨ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਜਿਆਦਾ ਹੈ।

ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੇ 2 ਵਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿਚ ਚੀਨ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਚ ਇੰਫਾਸਟਰਕਚਰ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵਿਕਰਮਸਿੰਘੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੱਧਦੇ ਕਰਜ਼ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਚੀਨ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰਫ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿਚ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦਾ ਜਿੱਤਣਾ ਤੈਅ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਕਨੂੰਨ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੀ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ 2 ਵਾਰ ਹੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਨਣ ਹੱਦ ਤੈਅ ਹੈ ਪਰ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸੁਸਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਵਿਚ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਘਮਾਸਾਨ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵੀ ਹਟਾ ਸਕਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ 225 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੀ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਬਹੁਮਤ ਲਈ 113 ਸੀਟਾਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜੇਕਰ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਭੰਗ ਹੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਬਹੁਮਤ ਜੁਟਾ ਲੈਣ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਘਮਾਸਾਨ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤ ਪੂਰੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਵੀ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਚ ਲੋਕੰਤਰਿਕ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚੀਨ ਵੀ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਲਚਲ ਉੱਤੇ ਮੁਸਤੈਦੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਚਿਨਫਿੰਗ ਨੇ ਮਹਿੰਦਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਪੀਐਮ ਬਨਣ ਲਈ ਵਧਾਈ ਵੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।