Hazarduari Palace

ਕਿਸੇ ਮਹਿਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਵਾਰਾਂ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਤਾਂ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਮਹਿਲ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਉਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨਿਗੇਹਬਾਨ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਭ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਠਾਠ - ਬਾਟ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਜ ਵੀ ਅਪਣੀ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਚਮਕ ਨੂੰ ਲਈ ਹੋਏ ਪੱਛਮ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹਜ਼ਾਰਦਵਾਰੀ ਮਹਿਲ ਖਡ਼ਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕ‌ਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰਦਵਾਰੀ ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰ ਦਰਵਾਜੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਹਿਲ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 19ਵੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿਚ ਨਵਾਬ ਨਿਜਾਮ ਹੁਮਾਯੂੰ ਜਿਥੇ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਬੰਗਾਲ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉਡਿਸਾ ਤਿੰਨਾਂ ਰਾਜਾਂ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਜਮਾਨੇ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਕੋਠੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਇਹ ਮਹਿਲ ਪੱਛਮ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਮੁਰਸ਼ੀਦਾਬਾਦ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਾਸ‍ਤੁਕਾਰ ਮੈਕਲਿਓਡ ਡੰਕਨ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰੀਕ (ਡੋਰਿਕ) ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਹਿਲ ਦੀਆਂ ਇਹ ਖਾਸ ਚੀਜ਼ਾਂ : ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਡੇ ਵਸੇ ਇਸ ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਿਲੇ ਮਹਿਲ ਵਿਚ 114 ਕਮਰੇ ਅਤੇ 100 ਅਸਲੀ ਦਰਵਾਜੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕਿ 900 ਦਰਵਾਜੇ ਵਰਚੁਅਲ ( ਹੂਬਹੂ ਪਰ ਪੱਥਰ  ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ) ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਰਵਾਜਿਆਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਦਵਾਰੀ ਮਹਿਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮਹਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਹ ਦਰਵਾਜੇ ਬਣਵਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਦਰਵਾਜਿਆਂ ਕਾਰਨ ਹਮਲਾਵਰ ਉਲਝਣ 'ਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫੜੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਲੱਗਭੱਗ 41 ਏਕਡ਼ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਇਸ ਮਹਿਲ ਵਿਚ ਨਵਾਬ ਅਪਣਾ ਦਰਬਾਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਇਥੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਕਾਰਜ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਮਹਿਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਥਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮਹਿਲ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਨਿਜਾਮਤ ਕਿਲਾ ਜਾਂ ਕਿਲਾ ਨਿਜਾਮਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਿਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਨਿਜਾਮਤ ਇਮਾਮਬਾੜਾ, ਵਾਸਿਫ ਮੰਜ਼ਿੰਲ, ਘੜੀ ਘਰ, ਮਦੀਨਾ ਮਸਜ਼ਿਦ ਅਤੇ ਬੱਚਾਵਾਲੀ ਤੋਪ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਹਨ।

12-14 ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿਚ ਬਣੀ ਇਸ 16 ਫੀਟ ਦੀ ਤੋਪ ਵਿਚ ਲੱਗਭੱਗ 18 ਕਿੱਲੋ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਹੀ ਵਾਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਧਮਾਕਾ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਕਈ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਦਿਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਬੱਚਾਵਾਲੀ ਤੋਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੋਂ ਲੱਗਭੱਗ 40 ਫੀਟ ਦੇ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਬਣੇ ਇਸ ਮਹਿਲ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਇੰਨੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਖੜੀ ਹੈ। ਮਹਿਲ ਦੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪੌੜੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ - ਯੂਰੋਪੀ ਸ਼ੈਲੀ ਇਸ ਬਣਾਵਟ ਦੇ ਹੋਰ ਮੁੱਖ ਖਿੱਚ ਹਨ।