ਪੂਣੇ- ਕਿਸਾਨ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ! ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਬੈਠ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸਾਨੀ ਨੂੰ ਮਜੂਦਰੀ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਿਸਾਨੀ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੱਸ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਕਿਸਾਨਾਂ  ਦੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹਾਲਾਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ 28 ਸਾਲ ਦਾ ਅਨੂਪ ਪਾਟਿਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਿਸਾਲ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੂਰ ਭੱਜ ਰਹੇ ਹਨ।  ਅਨੂਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘ਆਪਣਾ ਚੱਕਰ ਵਿਊ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਰਚਦੇ ਹੋ, ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਬਸ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੀ ਹਿੰਮਤ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ। ’

ਅਨੂਪ ਕਦੇ ਇਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ  ਤਨਖ਼ਾਹ ਵੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।  ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਸ਼ੁਦਾ ਜਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਅੱਕ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।  ਉਹ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ 6 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਐਤਵਾਰ ਦੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।  ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਲਗਭਗ 4 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ ।  ਖੈਰ, ਹੁਣ ਉਹ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਿਹਾ। ਅਨੂਪ ਪੂਣੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਫਲੈਟ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਸੀ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ,  ਇਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤ, ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ।  ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ  ਦੇ ਸਾਂਗਲੀ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨਾਗਰਾਲੇ ਪਰਤ ਗਏ। ਕਿਸਾਨੀ ਨੂੰ ਚੁਣਨ ਉੱਤੇ ਅਨੂਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ ਗੁਜ਼ਾਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।  ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸੀਨੀਅਰਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।  ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਸੀ ਕਿ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਦੇ ਵੀ ਓਨਾ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵੱਧ ਸਕਦਾ,

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ’ਹੁਣ ਅਨੂਪ ਆਪਣੀ 12 ਏਕਡ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ,  ਮੱਕੀ, ਗੰਨਾ ਅਤੇ ਗੇਂਦੇ ਦੇ ਫੁੱਲ ਆਦਿ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੀਤੇ ਸਾਲ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ 20 ਤੋਂ 25 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਰਹੀ।  ਇਸ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਾਈ ਦੀ ਉਂਮੀਦ ਹੈ ।  ਖੈਰ, ਅਨੂਪ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖੇਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 10 ਤੋਂ15 ਮਜ਼ਦੂਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।  ਅਨੂਪ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਉੱਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਸਾਲਾਨਾ ਕਮਾਈ 6.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਸੀ ।  ਹੁਣ ਮੇਰੀ ਆਮਦਨ ਦੁੱਗਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ । ’