ISRO chief: K Sivan

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਚੰਨ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਣ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਪਨੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜੋ ਖਾਸ ਲੋਕ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ ਡਾ ਦੇ ਸਿਵਾਨ ਜੋ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਾਮਯਾਬ ਐਰੋਨਾਟਿਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹਨ। ਡਾ ਦੇ ਸਿਵਾਨ ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਇਸ ਅਭਿਆਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਕੇਟ ਮੈਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਕਾਸ਼ ‘ਚ ਇਕੱਠੇ 104 ਸੈਟਲਾਇਟ ਛੱਡਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਉਣ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੇ ਦੇ ਸਿਵਾਨ ਨੇ ਐਨਡੀਟੀਵੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਘਰ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਮੇਰਾ ਪਰਵਾਰ ਕਿਸਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਮੈਂ ਤਾਮਿਲ ਮੀਡੀਅਮ ‘ਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਅਭਿਆਨ ਲਈ ਪਰਦੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਖਾਸ ਨਾਮ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਡਾ ਐਸ ਸੋਮਨਾਥ ਜੋ ਮੈਕੇਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਰਾਔਜੇਨਿਕ ਇੰਜਨ ਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਿਆ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ ਵੀ ਨਰਾਇਣ ਜੋ ਕਰਾਔਜੇਨਿਕ ਇੰਜਨ ਫੈਸਿਲਿਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਰਾਕੇਟ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਤੋਂ ਸੈਟਲਾਇਟ ਫੈਬਰਿਕੇਟਰ ਬਣੇ 58 ਸਾਲ ਕੇਪੀ ਕੁਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਯੂਆਰ ਰਾਓ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਨਿਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਾਤੇ ਚੰਦਰਯਾਨ 2 ਨੂੰ ਫਿਨਿਸ਼ਿੰਗ ਟੱਚ ਦਿੱਤਾ।

ਚੰਦਰਯਾਨ 2 ਦੇ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਹੇ ਜੇ ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਵਹੀਕਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਹੇ ਰਘੂਨਾਥ ਪਿੱਲੈ ਇਸਰੋ ਦੇ ਰਾਕੇਟ ਸਪੇਸ਼ਲਿਸਟ ਹਾਂ ਅਤੇ 15 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਰਾਤ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਫੇਲ ਹੁੰਦੇ-ਹੁੰਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਬਚਾਇਆ। ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਬੈਂਗਲੁਰੁ ਦੇ ਬਾਇਲੁਲੁ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਡੀਪ ਸਪੇਸ ਨੈੱਟਵਰਕ ਤੋਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕਮਾਂਡ ਡਾ ਵੀਵੀ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਚੰਨ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤ  ਦੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹਨ।

ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਇਲੈਕਟਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਕੰਮਿਉਨੀਕੇਸਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਐਮ ਵਨਿਤਾ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੀ ਪ੍ਰੋਜੇਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਨ। ਉਹ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਇਸਰੋ ਦੇ ਨਾਲ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਚੰਦਰਯਾਨ 2 ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਐਰੋਸਪੇਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਰੁੱਤ ਕਾਰਿਧਾਲ ਨੇ ਵੀ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਹਨ। ਮੰਗਲਯਾਨ ਨੂੰ ਮੰਗਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਹੈ ਉਹ ਹੁਣ ਚੰਦਰਯਾਨ 2 ਦੀ ਮਿਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੰਗਲਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅਗੁਵਾ ਰਹੇ ਡਾ.ਅਨਿਲ ਭਾਰਦਵਾਜ ਪਲੈਨੇਟਰੀ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਹਨ।

ਉਹ ਹੁਣੇ ਫਿਜੀਕਲ ਰਿਸਰਚ ਲੈਬੋਰੇਟਰੀ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਲੇਕਿਨ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ 2 ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਿਰਫ ਇਨ੍ਹੇ ਹੀ ਲੋਕ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਗਲਤ ਹੋ। ਇਸ ਅਭਿਆਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਸਰੋ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 16500 ਹਜ਼ਾਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਖ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਆਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਜੋ ਇਸਦੇ ਪੁਰਜਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਤੱਕ ਵਿੱਚ ਜੁਟੇ ਸਨ।