File

ਦਿੱਲੀ- ਕਾਲੇ ਧਨ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਇਸ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਨਵੇਂ ਨੋਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ 2000 ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਗੱਲ਼ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇਸ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਹਨ। 

ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਓਰੋ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਅਲੀ 2000 ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ 56 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ। 8 ਨੰਵਬਰ, 2016 ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਓਰੋ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਸਾਲ 2017-2018 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 46.06 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਜਾਅਲੀ ਨੋਟ ਫੜੇ ਗਏ ਸਨ। ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ 2017 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 53.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੇ 2018 ਵਿੱਚ 61.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ 2018-19 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਲ 2017-18 ਦੌਰਾਨ ਬੈਂਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੌਰਾਨ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ 17,929 ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਮਿਲੇ ਸਨ। 

ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 21,847 ਹੋ ਗਈ। ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ 6.93 ਕਰੋੜ ਦੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨਕਲੀ ਕਰੰਸੀ ਨੋਟ ਮਿਲੇ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ 3.5 ਕਰੋੜ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਤੋਂ 2.8 ਕਰੋੜ ਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ 2.6 ਕਰੋੜ ਦੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨੋਟ ਮਿਲੇ। ਬੈਂਕ ਅਨੁਸਾਰ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ 3 ਰੁਪਏ 54 ਪੈਸੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ 500 ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤਿੰਨ ਰੁਪਏ 9 ਪੈਸੇ ਹੈ। 

ਪੰਜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ 48 ਪੈਸੇ, 10 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ 96 ਪੈਸੇ, 20 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਪੰਜਾਹ ਪੈਸੇ, 50 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ 81 ਪੈਸੇ, 100 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ 79 ਪੈਸੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ 17 ਚੱਕਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ- ਨੋਟ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਕੋਡ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ, ਹੇਠਾਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਤਸਵੀਰ, ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਫੌਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।

ਨੋਟ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ, ਭਾਰਤ ਤੇ ਇੰਡੀਆ ਸੂਖਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, ਆਰਬੀਆਈ ਦਾ ਕੋਡ ਰੰਗ ਜੋ ਨੋਟ ਨੂੰ ਝੁਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਹਰੇ ਤੋਂ ਨੀਲੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰਾਜਪਾਲ ਦੇ ਦਸਤਖਤ, ਨੋਟ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਟਾਇਪ ਤੇ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਵਾਲੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਨੋਟ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਨੰਬਰ ਹਨ।

ਨੰਬਰ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਹਰੇ ਤੋਂ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਨੋਟ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲਿਖਿਆ ਕੋਡ, ਨੋਟ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਅਸ਼ੋਕਾ ਪਿੱਲਰ, ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਨੋਟ ਛਾਪਣ ਦਾ ਸਾਲ, ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਅਤੇ ਲੋਗੋ, ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਕਾਲਮ, ਮੰਗਲਯਾਨ ਦੀ ਫੋਟੋ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਲਿਖਿਆ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ (ਅੰਕਾਂ ਵਿੱਚ)