ਨਵੀ ਦਿੱਲੀ -60 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਖ਼ਿਰਕਾਰ ਉਹ ਦਿਨ ਆ ਹੀ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਪਹਿਲੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੁੱਧ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਵੇਗਾ। ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਉੱਤੇ ਕਰੀਬ 40 ਏਕੜ ਵਿਚ 180 ਕਰੋੜ ਦੀ ਲਾਗਤ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਇਸ ਵਾਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕਰਨਗੇ। ਇੱਥੇ ਸਮਾਰਕਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।  ਦੋਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਸਬ-ਵੇ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੁੱਧ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਵਿਚ ਦੀਵਾਰਾਂ ਉੱਤੇ 29, 942 ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵੀ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਫ਼ੌਜੀ ਬੈਂਡ ਸਮੇਤ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੁੱਧ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਸਫ਼ੈਦ ਲਾਇਟਾਂ ਵੀ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਵਿਜੈ ਚੌਕ ਤੋਂ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੁੱਧ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਸਮਾਰਕ ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਲ 1968 ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋਕਿ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹੀ ਮਹੀਨਾ ਬਾਅਦ 2015 ਵਿਚ ਇਸਨੂੰ ਅੰਤਮ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ  ਦੇ ਕੋਲ ਇਸਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਦਰਅਸਲ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਨੇ ਕਈ ਵੱਡੀਆ ਲੜਾਈਆ ਵਿਚ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾ ਦੇ ਦੰਦ ਖੱਟੇ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਹਜਾਰਾਂ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਵੀ ਹੋਏ। ਇਸ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਅਤੇ ਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਸ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਦੱਸਣ ਲਈ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਸਮਾਰਕ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ 84000 ਭਾਰਤੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ 1971 ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ 3843 ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿਚ ਅਮਰ ਜਵਾਨ ਜੋਤੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।

ਨੈਸ਼ਨਲ ਯੁੱਧ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਹੂਲਤ ਫੋਨ ਐਪ ਦੀ ਵੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ।  ਇਸ ਐਪ ਦੇ ਜਰੀਏ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਨਾਮ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਉਸਦਾ ਸਮਾਰਕ ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਤੁਹਾਡੇ ਫੋਨ ਵਿਚ ਪਤਾ ਚੱਲੇਗੀ। ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਰਹੇਗੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਫੌਜੀ ਇਸ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ।  ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਦੀਵਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਕੁੱਝ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਥੇ ਹੀ ਕੁੱਝ ਦੀਵਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਗੀਆਂ। ਸਿਆਚਿਨ ਸਮੇਤ ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪਹਾੜੀ ਟਾਈਗਰ ਹਿੱਲ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਆਦਿ ਮੁਹਤ ਕੈਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਣਗੀਆ।  

ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਮੈਮੋਰੀਅਲ 
  .  ਨੈਸ਼ਨਲ ਵਾਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਵਿਚ ਚਾਰ ਚੱਕਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।  
 .  ਪਾਣੀ, ਥਲ ਅਤੇ ਹਵਾ ਫੌਜ਼ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਇਕੱਠੇ।  
 .  ਅਮਰ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ 15.5 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਸਮਾਰਕ ਖੰਭਾ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਮਰ ਜੋਤੀ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ।  
 .  ਬਹਾਦਰੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਛੇ ਵੱਡੇ ਯੁੱਧਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।  
 .  ਤਿਆਗ ਚੱਕਰ ਵਿਚ 2 ਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ਦੀਵਾਰ ਉੱਤੇ 29,942 ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਮ।  
 .  690 ਪੇੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚੱਕਰ ਵੀ ਵਿਖੇਗਾ।  
 .  ਹਰ ਸ਼ਾਮ ਫੌਜੀ ਬੈਂਡ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।  
 .  ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਵਿਚ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਮਰ ਜੋਤੀ।  
 .  ਸੈਲਾਨੀ ਲਈ ਪਰਵੇਸ਼ ਮੁਫ਼ਤ ਰਹੇਗਾ।  
 .  ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਚੇਂਜ ਆਫ ਗਾਰਡ ਸੈਰੇਮਨੀ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ।  
ਮੈਮੋਰੀਅਲ  ਦੇ ਖੁੱਲਣ- ਬੰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ : ਸਵੇਰੇ 9 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਸਾਢੇ 7 ਵਜੇ ਤੱਕ।  
ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ : ਸਵੇਰੇ 9 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਸਾਢੇ 6 ਵਜੇ ਤੱਕ।  

ਇਸ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਫ਼ੌਜੀ - ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲੜਾਈ 1947 -48, ਗੋਵਾ ਮੁਕਤੀ ਅੰਦੋਲਨ 1961, ਭਾਰਤ – ਚੀਨ ਲੜਾਈ 1962, ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲੜਾਈ 1965, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ 1971 ,ਸਿਆਚਿਨ 1987, ਕਾਰਗਿਲ 1999