Abhinandan with Old Pilot

ਚੰਡੀਗੜ : ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ ਦੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਲੋਂ ਰਿਹਾਈ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਛਾ ਕੇ ਰਸਤਾ ਉੜੀਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਵਤਨ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਖਬਰ ਸੁਣਕੇ ਸਾਬਕਾ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਦਿਨ ਯਾਦ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਾਇਲਟ ਦਾ ਦਿਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਾਕਪਿਟ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ ਵਾਪਸ ਆਉਣਗੇ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਕਾਕਪਿਟ ਨੂੰ ਪਰਤਣਗੇ।  ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕੰਬੰਪਤੀ ਨਚਿਕੇਤਾ ਦਾ ਜੋ 1999  ਦੇ ਕਰਗਿਲ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ 8 ਦਿਨ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ।

ਨਚਿਕੇਤਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1971 ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਏਅਰ ਕਮਾਂਡਰ ਜੇ.ਐਲ ਭਾਰਗਵ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਏਅਰ ਮਾਰਸ਼ਲ  ਦੇ ਸੀ ਕਰਿਅੱਪਾ 1965 ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਪਾਕਿ ਫੌਜ  ਦੇ ਹੱਥ ਲੱਗ ਗਏ ਸਨ। ਭਾਰਗਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾਮਾ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਾ ਪੜ ਸਕੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨੋਂ ਸੂਰਬੀਰ ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਗੁਜਾਰੇ ਗਏ ਆਪਣੇ ਗੁਜ਼ਰੇ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2017 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਤੋਂ ਰਟਾਇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਨਚਿਕੇਤਾ ਹੁਣ ਇਕ ਕਮਰਸ਼ਲ ਪਾਇਲਟ ਹਨ। 

ਕਾਰਗਿਲ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਫਲਾਇਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਰਹੇ ਨਚਿਕੇਤਾ ਮਿਗ-27 ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਕਰੈਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਪਾਕਿ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਜਾ ਗਿਰੇ ਸਨ। ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ‘ਤੇ ਹਵਾਈ ਫਾਇਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।  ਨਚਿਕੇਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਫਸਰ ਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਅਤੇ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ।

ਨਚਿਕੇਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਫੌਜ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਇੰਨੀ ਮਜਬੂਤ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਬੋਲਿਆ। ਏਅਰ ਕਮਾਂਡਰ ਜੇ.ਐਲ.  ਭਾਰਗਵ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਜਾਂ ਮਹੀਨੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਇਕ ਸਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ।  1971 ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਫੜੇ ਗਏ ਫਲਾਇਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਭਾਗ੍ਰਵ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮਕਾਮੀ ਭੀੜ ਨੇ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ ਦਾ ਫੋਟੋ ਸ਼ੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਉਹ ਜਿੰਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਗਿਰੇ ਸਨ।

ਉਹ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸੋਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ,  ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।  ਹਰ ਸਵਾਲ ‘ਤੇ ਨਾ ਕਹਿਣਾ ਬੇਹੱਦ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਮੇਰੀ ਸਕਵਾਡਰਨ  ਦੇ ਪਾਇਲਟਸ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ-ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਮੇਰੀ ਸਕਵਾਡਰਨ ਦਾ ਬੈਸਟ ਪਾਇਲਟ ਕੌਣ ਹੈ,  ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਏਅਰ ਕਮਾਂਡਰ ਭਾਗ੍ਰਵ  ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਾਇਲਟਸ ਨੂੰ ਇਕ ਸਰਵਾਇਵਰ ਕਿੱਟ,  ਇੱਕ ਪਿਸਟਲ  ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਗਵ 5 ਦਸੰਬਰ 1971 ਨੂੰ HF-249 ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਸਨ,  ਜਿਸਨੂੰ ਪਾਕਿ ਨੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਝਟਪਟ ਬਾਹਰ ਛਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਮਾਨ ਲਿਆ,  ਜੀ-ਸੂਟ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿਚ ਛਿਪਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਘੜੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਟੈਂਡਰਡ ਟਾਇਮ ‘ਤੇ ਸੇਟ ਕੀਤੀ। ਉਹ 12 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਛਿਪਾਉਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਏਅਰਫੋਰਸ ਦੇ ਜਵਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਮੰਸੂਰ ਅਲੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਵਿਖਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਕ ਸਕੂਲ ਹੈਡਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੋਇਆ। ਭਾਰਗਵ ਦੱਸਦੇ ਹਨ,  ਉਸਨੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿੱਥੋ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਮਾਲ ਰੋਡ ਨਾਲ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਭਾਰਤੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੜਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜਣ ਦੀ ਗੁਜਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਨ ਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਾਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੇਂਜਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾਮ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਾ ਪੜ੍ਹ ਸਕੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 

ਏਅਰ ਮਾਰਸ਼ਲ ਸੀ. ਕਰਿਅੱਪਾ ਵੀ 1965 ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 4 ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਸਨ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਡਰ ਸਤਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੰਗ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਹਾਜ ਨੂੰ ਜੰਗ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਸੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਪਾਕਿ ਫੌਜ  ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਗਿਰੇ ਸਨ। ਕਰਿਅੱਪਾ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ  ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਤੋਂ ਬੇਹੱਦ ਨਰਾਜ ਹਨ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ,  ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਨੇਟਿਜੰਸ ਨੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਫੈਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਅਸੰਵਦੇਨਸ਼ੀਲ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦਾ ਧਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਅਸਰ ਕੈਦ ਵਿਚ ਗਏ ਜਵਾਨ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।