Honeymoon brides in Punjab and Haryana

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਜਿਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਐਨਆਰਆਈ ਪਤੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਜਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਚਲੇ ਗਏ। ਹਨੀਮੂਨ ਦੁਲਹਨਾਂ (ਹਨੀਮੂਨ ਬਰਾਈਡਜ਼) ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਦੁਲਹਨਾਂ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਅਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਸਹੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ।

ਇਹਨਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਐਨਆਰਆਈਜ਼ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਸਪੈਂਡ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਲੁਕ ਆਊਟ ਸਰਕੂਲਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਰਿਜਨਲ ਪਾਸਪੋਰਟ ਅਫਸਰ ਸਿਬਾਸ਼ ਕਬਿਰਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਐਨਆਰਆਈਜ਼ ਦੇ 370 ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਸਪੈਂਡ ਕੀਤੇ ਅਤੇ 21 ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਦ ਕੀਤੇ ਜਿਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਿਰਫ 52 ਲੋਕ ਹੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡਿਪੋਰਟ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਸਬੰਧਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਅੰਬੈਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਐਨਆਰਆਈ ਪਤੀਆਂ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਗੇ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੋੜੀਂਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਭਾਰਤ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇ।

ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਸਕੱਤਰ ਅੰਕਿਤਾ ਮਿੱਤਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਫਰਵਰੀ ਵਿਚ ਸੰਸਦ ‘ਚ ਇਕ ਬਿੱਲ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਬਿੱਲ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਐਨਆਰਆਈਜ਼ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਇਸ ਨਵੇਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਨੋਟਿਸ, ਸੰਮਨ ਅਤੇ ਵਰੰਟ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤਰੀਕ ਅਨੁਸਾਰ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਨਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਐਨਆਰਆਈ ਵਿੰਗ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਅਜਿਹੇ 103 ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਜਦਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ 167 ਕੇਸ ਦਰਜ ਸਨ ਅਤੇ 2017 ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਹੀ 154 ਕੇਸ ਦਰਜ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੋਹਾਲੀ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੋਹਾਲੀ ਵਿਚ 17 ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ  ਵਿਚ 16 ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਦਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਮੋਹਾਲੀ ਵਿਚ 30 ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ 25 ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡੀਜੀਪੀ ਈਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਮੈਟਰੀਮੋਨੀਅਲ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਕ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਸਟੇਟ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਜਸਟਿਸ ਰਾਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਗਰਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਨਆਰਆਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਗਠਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਨਆਰਆਈਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਆਹੁਤਾ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀਦਿਨ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਪਣੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੇਜਣ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਮਾਪੇ ਲੜਕੇ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ।

ਇਕ ਐਨਜੀਓ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਤਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸੱਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 32000 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਐਨਆਰਆਈਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਐਨਆਰਆਈਜ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਹੇਜ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਆ ਕੇ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਉਦਾਹਰਣ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਐਨਆਰਆਈ ਵਿਆਹ ਤੋਂ 2 ਜਾਂ 3 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਅਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਪਿਸ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ।