ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਕ ਅਤੇ ਜਾਤੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਹੁਣ ਰੇਲਵੇ ਲਈ ਅਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾ ਚੁਕੇ ਹਨ। ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਅੰਦਰ ਭੋਜਨ
ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਕ ਅਤੇ ਜਾਤੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਹੁਣ ਰੇਲਵੇ ਲਈ ਅਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾ ਚੁਕੇ ਹਨ। ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਅੰਦਰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਯਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਲ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਰਗੀਆਂ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿਚ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਨੈਕਸ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਟਿਕਟ ਕਿਰਾਏ ਵਿਚ ਜੋੜ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
Indian Railwayਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਅਤੇ ਸੈਰ ਨਿਗਮ (ਆਈਆਰਸੀਟੀਸੀ), ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਿਜੀਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਮਤ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਗੱਲ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਨਿਜੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਬੋਲਡ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਲਿਖ ਦਿਤਾ ਹੋਵੇ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਹ ਨਿਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਹੀ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵੀ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹਨ।
Indian Railwayਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਵੀ ਕਾਫੀ ਵਧੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਦੇਖੀ ਹੈ। ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿਚ ਤਾਜ਼ਾ ਮਾਮਲਾ ਇਕ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ, ਆਈਆਰਸੀਟੀਸੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿਤੇ ਗਏ ਪੇਪਰ ਗਲਾਸ ਉੱਤੇ 'ਰਾਸ਼ਟਰ ਰੱਖਿਆ ਮਹਾਂਯੱਗ' ਦਾ ਇਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਯੱਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਕ ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਯੋਗਨੀ ਪੀਠ ਵਲੋਂ ਆਯੋਜਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕੀਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਫੈਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
Indian Railwayਸਮਾਗਮ ਵਿਚ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬ੍ਰਾਹਮਨਿਕ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਉੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ, ਕੁੱਝ ਦਲਿਤ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਨੀਸ਼ ਸਿਸੋਦੀਆ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਰਚ 18-25 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਯੋਜਿਤ ਸਮਾਗਮ ਵੱਖਰੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਤਵ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਵਲੋਂ ਇਕ ਰੰਗਾਰੰਗ ਸਮਾਗਮ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ, ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੂੰ 44 ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਲਈ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਪਾਈ ਹੈ।
Indian Railwayਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਲੇਖਕ ਦੁਆਰਾ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਕਿਹੜਾ ਵਿਭਾਗ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ ਰੇਲਵੇ ਪ੍ਰਤੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਜੋ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਲਿਖਤੀ ਅਰਜ਼ੀ ਵਿਚ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਣ ਵਿਚ ਅਸਮਰਥ ਰਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਉੱਤੇ ਨਿਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਲਈ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੋਈ ਵੀ ਜ਼ਾਬਤਾ ਲਾਗੂ ਹੈ।
Indian Railwayਇਕ ਆਮ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਟ੍ਰੇਨ ਕੋਚ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਇਕ ਮਹਿੰਗਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਟ੍ਰੈਕ ਆਫ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿਚ 75,000 ਪੇਪਰ ਗਲਾਸ ਉੱਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਜੀਏਸਟੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ 2.50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਲਈ, ਇਹ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ 1.25 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
Indian Railwayਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਾਮਦਾਸ ਅੱਗਰਵਾਲ ਵੈਸ਼ ਫੇਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਪ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਓਖਲਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਹੀ ਇਮਾਰਤ ਵਲੋਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਰਾਜੀਵ ਮਿੱਤਲ ਦਾ ਟ੍ਰੈਕ ਆਨ ਮੀਡੀਆ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਬੇਹੱਦ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਰੇਲਵੇ ਮੰਤਰਾਲਾ ਵਿਚ ਆਚਰਣ ਕੋਡ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਵੱਡੇ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ।ਮੁਕਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਏਜੰਡਾ ਹੁਣ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ 'ਚ ਵੀ ਧੜੱਲੇ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
