500 ਦਾ ਸਟਾਰ ਵਾਲਾ ਨੋਟ ਨਕਲੀ ਨਹੀਂ ਅਸਲੀ ਹੈ, ਪੜ੍ਹੋ Fact Check ਰਿਪੋਰਟ

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਰੇ ਯੂਜ਼ਰਸ ਵਾਇਰਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਕੁਝ ਪੋਸਟ ਇਥੇ ਅਤੇ ਇਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਵਿਚ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਪਾਇਆ ਹੈ। RBI ਨੇ ਆਪ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਣ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਦੀ ਪੜਤਾਲ

ਪੜਤਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀਵਰਡ ਸਰਚ ਜਰੀਏ ਖਬਰਾਂ ਲੱਭਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।

ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ

ਸਾਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ RBI ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਟਵਿੱਟਰ ਹੈਂਡਲ "@RBI" ਤੋਂ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰੈਸ ਰਿਲੀਜ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਮਿਲੀ। RBI ਨੇ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵੇ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ।

RBI ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਅਫਵਾਹ ਹੈ ਅਤੇ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ "*" ਵਾਲੇ ਨੋਟ ਪੂਰੇ ਤਰੀਕੇ ਲੀਗਲ ਟੈਂਡਰ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰੈਸ ਰਿਲੀਜ਼ ਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ੋਟ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਜਾਰੀ ਇਸ ਪ੍ਰੈਸ ਰਿਲੀਜ਼ ਵਿਚ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਾ ਲਿੰਕ ਵੀ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸਦੇ ਵਿਚ ਸਟਾਰ/ਤਾਰਾ ਵਾਲੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 

ਇਥੇ ਮੌਜੂਦ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ, "ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਅਗਸਤ 2006 ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਸੀਰੀਅਲ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੰਬਰ ਜਾਂ ਅੱਖਰ/ਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀਰੀਅਲ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਬੈਂਕ ਨੋਟ 100 ਟੁਕੜਿਆਂ ਦੇ ਪੈਕੇਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸੀਰੀਅਲ ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੇ 100 ਟੁਕੜਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪੈਕੇਟ ਵਿਚ ਖਰਾਬ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕੀਤੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ, ਬੈਂਕ ਨੇ "ਸਟਾਰ ਸੀਰੀਜ਼" ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨੰਬਰਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਪਣਾਈ। ਸਟਾਰ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟ ਦੂਜੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਅਰਥਾਤ, ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਨੰਬਰ ਪੈਨਲ ਵਿਚ ਇੱਕ * (ਤਾਰਾ) ਛਪਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।"

ਇਸ ਲਿੰਕ ਨੂੰ ਇਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰ ਓਪਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦੱਸ ਦਈਏ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਰਚ ਦੌਰਾਨ 500 ਦੇ "*" ਵਾਲੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਰੀ ਦਿਸੰਬਰ 2016 ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਰਿਲੀਜ਼ ਮਿਲੀ। ਇਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ, "ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਜਲਦ ਹੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ (ਨਵੀਂ) ਸੀਰੀਜ਼ ਵਿਚ ਨੋਟ ਜਾਰੀ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਨੰਬਰ ਪੈਨਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨਸੈੱਟ ਲੈਟਰ "E" ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਆਰਬੀਆਈ ਗਵਰਨਰ ਉਰਜਿਤ ਪਟੇਲ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਹੋਣਗੇ। ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਦਾ ਸਾਲ 2016 ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੋਟ ਦੇ ਉਲਟ ਪਾਸੇ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਦਾ ਲੋਗੋ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ।

ਰਿਲੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨੋਟਾਂ ਵਿਚ '*' ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਨੰਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਨੋਟਾਂ ਵਾਲੇ ਪੈਕੇਟ ਵਿਚ 100 ਦੇ ਨੋਟ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ '*' ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਾਲੇ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਨੋਟ ਯਾਨੀ 10, 20, 50 ਅਤੇ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ (ਨਵੀਂ) ਲੜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨੋਟ 8 ਨਵੰਬਰ, 2016 ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਵੀ ਹੋਣਗੇ।"

ਮਤਲਬ ਸਾਫ ਸੀ ਕਿ 500 ਦੇ ਇਹ ਤਾਰੇ ਛਪੇ ਨੋਟ ਲੀਗਲ ਟੈਂਡਰ ਹਨ।

ਨਤੀਜਾ- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਵਿਚ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਪਾਇਆ ਹੈ। RBI ਨੇ ਆਪ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਣ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 500 ਦੇ ਇਹ ਤਾਰੇ ਛਪੇ ਨੋਟ ਲੀਗਲ ਟੈਂਡਰ ਹਨ।