sprain

ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਅਚਾਨਕ ਤੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਡੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਖਿਚਾਅ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੋਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੋਚ ਲਿਗਾਮੇਂਟ ਦੀ ਚੋਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਿੱਚ ਜਾਂ ਲਿਗਾਮੇਂਟ ਦੇ ਫਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਮੋਚ ਕੂਹਣੀ ਜਾਂ ਟਖਨੇ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੋਚ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਫਰੈਕਚਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ ਦਰਦ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਲਿਗਾਮੇਂਟ ਢਿਲਾ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੋਚ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ – ਹੱਲਕੀ ਜਾਂ ਡੂਘੀ। ਮੋਚ ਜੇਕਰ ਹੱਲਕੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ਼ ਘਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 
ਮੋਚ ਦਾ ਘਰੇਲੂ ਇਲਾਜ਼ – ਮੋਚ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਤਰੀਕਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਚੋਟ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ,  ਚੋਟ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ 24 ਘੰਟੇ ਤੋਂ 48 ਘੰਟੇ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਇਸ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੈ –  ਸੁਰੱਖਿਆ, ਆਰਾਮ, ਬਰਫ ,ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਉੱਤੇ ਚੁੱਕਣਾ। ਸੁਰੱਖਿਆ – ਇਸ ਵਿਚ ਜਖ਼ਮੀ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਚੋਟਗਰਸਤ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਪੈਰ ਨੂੰ ਜੁੱਤੇ ਠੀਕ ਪੁਆ ਕੇ, ਫ਼ੀਤੇ ਬੰਨ ਕੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਚੋਟ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਆਰਾਮ – ਸ਼ੁਰੁਆਤੀ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਰਾਮ ਬਹੁਤ ਫਾਏਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੋਟ ਜਲਦੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੋਟ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਠੀਕ ਇਲਾਜ਼ ਲਈ ਕਸਰਤ ਘੱਟ ਕਰਕੇ ਪੂਰਾ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਹੋਰ ਦੂਜੇ ਕੰਮ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ। 

ਬਰਫ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਚੋਟਗਰਸਤ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਬਰਫ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖੂਨ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨੂੰ ਮੱਧਮ ਕਰਕੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਕੇ ਇਹ ਚੋਟਗਰਸਤ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਪਹਚਾਉਂਦੀ ਹੈ , ਸਕਿਨ ਬਰਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਬਰਫ ਨੂੰ ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਹਿਸਿਆਂ ਲਈ ਜਿਵੇਂ ਕਲਾਈ ਲਈ ਬਰਫ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਇਕ ਵਾਰ ਵਿਚ 5 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਕਰਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ 20 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਬਰਫ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ ਬਰਫ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ 4 ਤੋਂ 8 ਵਾਰ ਕਰਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਠੰਡ ਦੀ ਚੋਟ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬਰਫ ਨੂੰ 10 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 

ਦਬਾਅ  – ਚੋਟਗਰਸਤ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਦਬਾਅ ਦੇਣ ਲਈ ਫਾਰਮ ਪੈਡ ਚੋਟ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਬਾਅ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਬਾਅ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੂਨ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਿਚ ਅੜਚਨ ਪਹੁੰਚਾਏ।  
ਉੱਤੇ ਚੁੱਕਣਾ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਚੋਟਗਰਸਤ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸਿਰਹਾਣੇ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਰੱਖੇ ਤਾਂਕਿ ਦਰਦ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇ।