ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ 1857 ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਗਵਾਹ ਹਨ. ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਵਿਚੋਂ ਉਭਰਨ ਵਾਲੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਉੱਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਗਾਵਤ ਦੌਰਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਦਿੱਲੀ ਫੀਲਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ 1863 ਵਿਚ ਇਕ ਇਮਾਰਤ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਹਿੰਦੂਰਾਵ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਮੀਉਟੀਨੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਹੈ।
ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮਰੇ, ਕਿੰਨੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਏ, ਇਸ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਖਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 30 ਮਈ ਤੋਂ 20 ਸਤੰਬਰ 1857 ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗਵਾ ਚੁੱਕੇ ਦਿੱਲੀ ਫੀਲਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੱਥਰਾਂ ਉੱਤੇ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1857 ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ, ਬਾਗ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਗੁਆਈਆਂ। ਇਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ 5,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਗੀ ਫੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਲਗਭਗ 1200–1300 ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤੋਂ ਹੱਥ ਧੋ ਬੈਠੇ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ।
ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਸੀ। ਇਸ 'ਤੇ ਸ਼ੈੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਗੋਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ 'ਤੇ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 25 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ਲਈ 1972 ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ 1857 ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਠੇ ਸਨ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
Punjabi News ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਲਗਾਤਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਤੇ ਲਾਈਕ Twitter ਤੇ follow ਕਰੋ।