ਜਾਣੋ , ਸੋਨੇ ਦੀ ਸਹੀ ਕੀਮਤ
ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਕਈ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਭਿੰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ...
ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਕਈ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਭਿੰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਹਰ ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਿਸੇ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਜਰੀਏ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਸਿੰਗਲ ਅਥੌਰਿਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਸੋਨੇ ਦੀ ਇਕ ਮਾਣਕ ਕੀਮਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇੰਡੀਅਨ ਬੁਲੀਅਨ ਜਵੇਲਰਸ ਅਸੋਸਿਏਸ਼ਨ (ਆਈਬੀਜੇਏ) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੀਮਤ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਸੋਨੇ-ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।
ਇਹ ਦਸ ਵੱਡੇ ਗੋਲਡ ਡੀਲਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਔਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਡੀਲਰ ਮਲਟੀ ਕਮੋਡਿਟੀ ਐਕਸਚੇਂਜ ਆਫ ਇਡੀਆ (ਐਮਸੀਐਕਸ) 2 ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਾਸਿਕ ਸੋਨਾ ਭਵਿੱਖ ਸੰਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਆਯਾਤਕ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖ਼ਰੀਦ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲਾਗਤ ਉੱਤੇ ਇਕ ਮਾਰਕ - ਅਪ ਕੀਮਤ ਜੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵੱਖ - ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਨਗਰਾਂ ਵਿਚ ਕੀਮਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਣ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅੰਤਰ - ਰਾਜਿਕ ਆਵਾਜਾਈ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਸਥਾਨਿਕ ਜਵੇਲਰੀ ਅਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਮਤ ਦੇ ਆਪਸੀ ਖੇਲ ਦੀ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਦਾ ਮੁਢਲੀ ਸਰੋਤ ਹੈ ਬੈਂਕ ਦੇ ਜਰੀਏ ਆਯਾਤ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਡੀਲਰ ਨੂੰ ਆਪੂਰਤੀ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਲੈਂਡਿੰਗ ਦੀ ਲਾਗਤ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ੁਲਕ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਲ ਲਾਗਤ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ 10% ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਅਤੇ 3% ਜੀਐਸਟੀ ਜਦੋਂ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਰਿਫਾਇਨਰ ਦੁਆਰਾ ਸੋਨਾ ਬੁਲਿਅਨ ਡੀਲਰ ਅਤੇ ਗਹਿਣਾ ਨਿਰਮਾਤਾ/ ਵਿਕਰੇਤਾ ਨੂੰ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਗਹਿਣੇ ਦੀ ਕੁਲ ਕੀਮਤ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਸੱਰਾਫ਼ ਸੋਨੇ ਦੀ ਇਸ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕੀਮਤ ਦਾ ਗਹਿਣੇ ਲਈ ਯੁਕਤ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਵਿਚ ਮਜਦੂਰੀ ਸ਼ੁਲਕ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਲ ਰਾਸ਼ੀ ਉੱਤੇ 3% ਜੀਐਸਟੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਸੱਰਾਫ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਬਰੈਂਡ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਇਕ ਸਰਚਾਰਜ ਯਾਨੀ ਪ੍ਰੀਮਿਅਮ ਵੀ ਜੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਯੋਗ ਕੁੱਝ ਗੱਲਾਂ :
ਸੱਰਾਫ ਦੀ ਕੀਮਤ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਚਾਰ - ਪੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਵੇਬਸਾਈਟ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਮਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਵੀ ਤਾਂ ਕੁੱਝ , ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੋਣ ਦੇ ਭਾਰ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵਡਮੁੱਲਾ ਜੜਾਊ ਪੱਥਰ ਦਾ ਭਾਰ ਨਹੀਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਗਹਿਣੇ ਵਿਚ ਯੁਕਤ ਸੋਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਮੰਨੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਵੇਂ 22 ਕੈਰੇਟ ਜਾਂ 18 ਕੈਰੇਟ ਬੀਆਈਐਸ ਮਾਣਕ ਹਾਲਮਾਰਕਿੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ। ਗਹਿਣੇ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊਪਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਿਸ਼ਰਧਾਤੁ ਜੋੜਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸ਼ੁੱਧ ਸੋਣ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੋਂ 3% ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।
ਮਜਦੂਰੀ ਸ਼ੁਲਕ (ਜਾਂ ਬਰਬਾਦੀ) ਦਾ ਸੱਰਾਫ਼ਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਾਨਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੁਲਕ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਕੋਈ ਫ਼ੀਸਦੀ ਭਾਗ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸੋਨੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਗਰਾਮ ਉੱਤੇ ਇਕ ਸਮਾਨ ਦਰ। ਕੱਟਣ, ਫਿਨਿਸ਼ਿੰਗ ਕਰਣ ਅਤੇ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਦੇਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਅਨੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਮਹੀਨਾ ਮਾਰਕੀਟ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਗਹਿਣੀਆਂ ਉੱਤੇ 3% ਤੋਂ 25% ਤੱਕ ਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਉਂਜ, ਹੱਥ ਤੋਂ ਬਣੇ ਗਹਿਣੇ ਮਸ਼ੀਨ ਤੋਂ ਬਣੇ ਗਹਿਣੀਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸਾਰੀ ਕਿਰਿਆ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਨਿਮਨ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਸੋਨੇ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ :
ਸੋਨੇ ਦੀ ਆਪੂਰਤੀ : ਸੋਨਾ ਇਕ ਦੁਰਲੱਭ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਇਸ ਧਾਤੁ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਬਦਲਦੀ ਆਪੂਰਤੀ ਦੇ ਨਾਲ - ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਦਰ ਵੀ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਆਯਾਤ ਉੱਤੇ ਰੋਕ : ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨੀਤੀ, ਜਿਵੇਂ ਜਿਆਦਾ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ, ਜੀਐਸਟੀ ਜਾਂ ਆਯਾਤ ਘੱਟ ਕਰਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਨਾਲ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧਦੀ ਹੈ।
ਸਾਮਾਇਕ ਕਾਰਕ : ਵਿਆਹਾਂ, ਤਿਓਹਾਰਾਂ, ਚੰਗੀ ਫਸਲ ਅਤੇ ਵਰਖਾ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖ਼ਰੀਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਿੱਖਰ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੈਅ ਹੋਣ ਦੀ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਜਾਣਨ ਨਾਲ ਤੁਸੀ ਆਪਣੇ ਸੱਰਾਫ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਅਨੁਮਾਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੱਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।