Digital Transactions

ਮੁੰਬਈ : (ਭਾਸ਼ਾ) ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ (RBI) ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਚੈਨਲ ਵਿਚ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦਾ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਸਟਮਰਸ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਦੋ ਉਪਾਅ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਫਰਜ਼ੀ ਡਿਜੀਟਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਗਾਹਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਘਟਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਵਿਚ ਡਿਜੀਟਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਲਈ ਗ੍ਰੀਵਾਂਸ ਰਿਡਰੇਸਲ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕਸਟਮਰਸ ਅਨਆਥਰਾਈਜ਼ਡ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੂਚਤ ਕਰਣਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਦਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਚਾਹੇ ਜਿਸ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਸਕੀਮਾਂ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਉਸ ਆਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਉਸਨੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਫਰਾਡ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਾਟੇਕਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  

ਧੋਖਾਧੜੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਵਧਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਪੇਡ ਪੇਮੈਂਟ ਉਪਕਰਣ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਅਨਆਥਰਾਈਜ਼ਡ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਕੇ ਗਾਹਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਗਾਹਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤਿੰਨ ਕੰਮਕਾਜੀ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਾਰ ਦਿਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਗਾਹਕ ਕਿਸੇ ਅਨਆਥਰਾਈਜ਼ਡ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ 7 ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਗਾਹਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ 25,000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਕਸਟਮਰ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਡਿਜੀਟਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਲਈ ਓਮਬਡਸਮੈਨ ਸਕੀਮ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਗਵਰਨਰ ਐਮ ਕੇ ਜੈਨ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, ਲੈੱਸ ਕੈਸ਼ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਬੜਾਵਾ ਦੇਣ ਦੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਦੇ ਵਾਲਿਊਮ, ਵੈਲਿਊ ਅਤੇ ਚੈਨਲਾਂ ਵਿਚ ਖਾਸਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਜੈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਪਾਵਰਫੁਲ ਚੈਨਲ ਵਿਚ ਯੂਜ਼ਰਸ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ ਮਜਬੂਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਬੇੜਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਤਾ ਤੋਂ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕਾਸਟ ਫਰੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਤਰੀਕਾ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਡਿਜਿਟਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਲਈ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਓਮਬਡਸਮੈਨ ਸਕੀਮ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਲੇਟੈਸਟ ਡੇਟਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਸਤੰਬਰ ਵਿਚ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸਪੇਸ ਵਿਚ 18 ਲੱਖ ਕਰੋਡ਼ ਰੁਪਏ  ਦੇ 18.1 NEFT ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਅਤੇ ਲਗਭੱਗ 21.3 ਲੱਖ ਕਰੋਡ਼ ਰੁਪਏ ਦੇ 48.65 ਕਰੋਡ਼ ਮੋਬਾਈਲ ਬੈਂਕਿੰਗ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਸ ਹੋਏ ਸਨ।