ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਪੱਧਰ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਜੂਨ 'ਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਦਸੰਬਰ 2013 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਤੈਅ ਕਰਨ 'ਚ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਚੂਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਵਰਗ 'ਚ ਮਹਿੰਮਾਈ ਦਰ ਜੂਨ 2018 'ਚ 1.80 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਰਹੀ ਜੋ ਮਈ 'ਚ 1.60 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਸੀ।

inflation rate

ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਸਾਲਾਨਾ ਆਧਾਰ 'ਤੇ 8.12 ਫ਼ੀਸਦੀ ਉੱਚੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਵਿਕਾਸ ਦਰ, ਜੋ 2013-14 ‘ਚ 4.7 ਫੀਸਦੀ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿਚ ਆਟਾ-ਚੌਲ ਵਰਗੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖ਼ਪਤਕਾਰ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਵਿਚ ਹੋਏ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਵਧੇ। ਸਰਕਾਰੀ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਦਾਲ ਉਤਾਅ ਚੜ੍ਹਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆ ਗਈਆਂ। ਚੀਨੀ ਦੇ ਭਾਅ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੇਠਾਂ ਹਨ ਪਰ ਬ੍ਰਾਂਡੇਡ ਤੇਲ, ਸਾਬਣ ਵਰਗੀਆਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅੱਠ ਤੋਂ 33 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਪਟਰੌਲ'-ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ ਭਾਅ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਣ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅੱਗੇ ਦੀ ਰਾਹ ਔਖੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਪਟਰੌਲ 78.01 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦਾ ਭਾਅ 68.94 ਰਪਏ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਝ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਪਟਰੌਲ ਦਾ ਭਾਅ 80 ਰੁਪਏ ਲੀਟਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਰ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੁਆਰਾ ਇਸਪਾਤ ਅਤੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਵਰਗੇ ਉਤਪਾਦਾਂ 'ਤੇ ਆਯਾਤ ਫ਼ੀਸ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਬਦਲਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਚਲਦੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਲਾ ਵਿਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਰਾਹ ਔਖੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

potato

ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲਾ ਵਲੋਂ ਜਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਿਚ ਨਰਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਦਿਸਿਆ ਹੈ। ਮਈ 2014 ਵਿਚ ਥੋਕ ਮੁਦਰਾਸਫਿਤੀ 6.01 ਫ਼ੀਸਦੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਰਾ ਮਹਿੰਗਾਈ 8.29 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ 2017 ਵਿਚ ਥੋਕ ਮੁਦਰਾਸਫਿ਼ਤੀ 2.17 ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਰਾ ਮੁਦਰਾਸਫਿਤੀ 2.18 ਫ਼ੀਸਦੀ ਰਹੀ। ਹੁਣ ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਥੋਕ ਮੁਦਰਾਸਫਿਤੀ 3.18 ਫ਼ੀਸਦੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਰਾ ਮੁਦਰਾਸਫਿਤੀ 4.58 ਫ਼ੀਸਦੀ ''ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਕ ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਮਾਲ ਅਤੇ ਸੇਵਾਕਰ (ਜੀਐਸਟੀ) ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ।

ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਕੜ ਵਾਲੇ ਆਟਾ, ਚੌਲ, ਦਾਲ ਵਰਗੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕਰ ਮੁਕਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਜਦਕਿ ਪੈਕਿੰਗ ਵਿਚ ਵਿਕਣ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਾਂਡੇਡ ਸਮਾਨ 'ਤੇ ਪੰਜ ਜਾਂ 12 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਜੀਐਸਟੀ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਕ ਆਮ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਮਈ 2014 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਈ 2018 ਵਿਚ ਬ੍ਰਾਂਡੇਡ ਆਟੇ ਦਾ ਭਾਅ 25 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 28.60 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਹੋ ਗਿਆ। ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਆਟਾ ਵੀ ਇਸੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿਚ ਵਧ ਕੇ 22 ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।

Inflation

ਇਹ ਵਾਧਾ 14.40 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਾ ਰਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚਾਰ ਸਾਲ ਵਿਚ ਕਣਕ ਦਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ 19.65 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਧ ਕੇ 1735 ਰੁਪਏ ਕੁਇੰਟਲ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਚੌਲ ਦੇ ਭਾਅ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਤੇਜ਼ੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਵਿਚ ਚੌਲ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਭਾਅ 15 ਤੋਂ 25 ਫੀਸਦੀ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਐਨਸੀਏਈਆਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ 2017-18 ਵਿਚ ਖ਼ੁਰਾਕ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੋ ਫ਼ੀਸਦੀ ਰਹੀ ਜੋ ਕਿ 2016-17 ਵਿਚ ਚਾਰ ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੀ। ਅਨਾਜ ਦੇ ਭਾਅ ਮਾਮੂਲੀ ਵਧੇ ਜਦਕਿ ਦਾਲਾਂ ਮਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੌਰਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਘੱਟ ਹੋਈ। ਸਿਰਫ਼ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਭਾਅ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਰਹੀ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਹਲਦੀ, ਧਨੀਆ, ਮਿਰਚ ਵਿਚ ਬ੍ਰਾਂਡ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਅ ਉਚੇ ਨੀਚੇ ਰਹੇ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਉਤਾਰ ਚੜ੍ਹਾਅ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਧਨੀਆ ਪਾਊਡਰ ਦਾ 200 ਗ੍ਰਾਮ ਪੈਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ 35 ਤੋਂ 40 ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਹਾ। ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਵੀ ਇਸੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਰਿਹਾ। ਦੇਸੀ ਘੀ ਦਾ ਭਾਅ ਜ਼ਰੂਰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ 330 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 460 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ''ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਆਮ ਖ਼ੁਦਰਾ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਮਈ 2018 ਵਿਚ ਆਲੂ 20 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ, ਪਿਆਜ਼ 20 ਅਤੇ ਟਮਾਟਰ 10 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।

onion

ਪਿਆਜ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ 25 ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਹੋ ਗਈ। ਟਮਾਟਰ 35 ਤੋਂ 40 ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਵਿਕਣੇ ਲਗਿਆ ਹੈ। ਕੀਮਤ ਵਧਣ ਦਾ ਅਸਰ ਵਿਕਰੀ ਉੱਤੇ ਪਿਆ ਹੈ। ਉਥੇ ਹੀ ਹੋਰ ਸਬਜੀਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿਚ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਫੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਵੀ ਸਬਜੀ ਵਿਕਰੇਤਾ ਕੀਮਤ ਵਧਾ ਕੇ ਵੇਚ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਇਸ ਸੀਜਨ ਵਿਚ ਸਬਜੀਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਇਹ ਕਿ ਸਬਜੀਆਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਝੋਨੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਕਬਾ ਘਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਤਪਾਦਨ ਉੱਤੇ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਦੇ ਸ਼ੁਰੁਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬਜੀਆਂ ਦੀ ਆਵਕ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਵੀ ਮੁੱਲ ਵੱਧ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਬਜਟ ਉੱਤੇ ਪੈਣ ਲਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 25 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਥੋਕ ਵਿਚ ਕੀਮਤ ਹੁਣੇ ਵੀ 15 ਰੁਪਏ ਹੀ ਹੈ। ਪਿਆਜ ਇਨੀ ਦਿਨੀ ਨਾਸਿਕ ਤੋਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਾਸਿਕ ਤੋਂ ਥੋਕ ਵਿਚ ਮੰਗਾ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰੀ ਇਸ ਨੂੰ 15 ਤੋਂ 17 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਵੇਚ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਖੁੱਲੇ ਮਾਰਕੇਟ ਵਿਚ ਇਹ 25 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਵਾਲਿਟੀ ਨਾਲ ਸਮੱਝੌਤਾ ਕਰਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ 20 ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਵਿਚ ਵੀ ਪਿਆਜ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।

Fertilizers Department

ਆਲੂ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ 25 ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਵਿਚ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰੀ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਆਜ ਦੀ ਕੀਮਤ 17 ਰੁਪਏ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣੇ ਦੋ ਰੁਪਏ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਏਧਰ ਹੋਰ ਸਬਜੀਆਂ ਵਿਚ ਟਮਾਟਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਹੈ। ਟਮਾਟਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ 20 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ 35 ਅਤੇ ਕਿਤੇ - ਕਿਤੇ 40 ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਵਿਚ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਵਾਰ - ਵਾਰ ਮੌਸਮ ਬਦਲਨ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਟਮਾਟਰ ਛੇਤੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਵੀ ਤਾਂ ਕਰਣੀ ਪਵੇਗੀ।  ਭਿੰਡੀ 25 ਤੋਂ 30 ਰੁਪਏ, ਕਰੇਲਾ 55 - 60, ਖੀਰਾ 20 ਰੁਪਏ, ਫੁਲ ਗੋਭੀ 50 ਰੁਪਏ, ਪੱਤਾ ਗੋਭੀ 20 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਬਿਨਾਂ ਕਾਲਾਬਾਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਵਿਕਰੇਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸੱਕਦੇ। ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਪਿਆਜ ਹੁਣ ਕੱਢ ਕੇ ਵੇਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਖਾਦ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਸਮਾਂ - ਸਮਾਂ ਉੱਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਕਾਲਾਬਾਜਾਰੀ ,  ਮੁਨਾਫਾਖੋਰੀ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਵਿਕਰੇਤਾ ਆਪਣੀ ਮੁਨਾਫਾਖੋਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਪਾਰ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰੀ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਆਲੂ ਸਾਢੇ ਅਠਾਰਾਂ ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਤਾਂ ਪਿਆਜ 15 ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਥੇ ਹੀ ਬ੍ਰਹਸਪਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਇਕ ਆਲੂ - ਪਿਆਜ ਵਿਕਰੇਤਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਦੋਨਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 25 - 25 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਕੀਮਤ ਹੋਰ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।