VP Singh: ਕਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ; ਇੰਝ ਖੋਹੀ ਸੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਕੁਰਸੀ
ਇਕ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦੇਣਗੇ
VP Singh: 16 ਮਈ, 1987 ਦੀ ਦੁਪਹਿਰ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਬੋਟ ਕਲੱਬ ਗਰਾਊਂਡ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਰੈਲੀ ਸੀ। ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਇਸ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਕੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਰੈਲੀ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਿੱਖੀ ਧੁੱਪ 'ਚ ਪਸੀਨੇ ਨਾਲ ਭਿੱਜੇ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਸਿਰ 'ਤੇ ਗਮਚਾ ਲਪੇਟ ਕੇ ਅਗਲੀ ਕਤਾਰ 'ਚ ਬੈਠ ਗਏ। ਵੀਪੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਪਣਾ ਸਿਰ ਮੁੰਡਵਾ ਲਿਆ ਸੀ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ- 'ਅੱਜ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਮੀਰ ਜਾਫਰ ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਉੱਠਿਆ ਸੀ, ਜੈਚੰਦ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਠਿਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਾਰਾ ਜਵਾਬ ਦੇਵਾਂਗੇ। ' ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੇਬਾਸ਼ੀਸ਼ ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਅਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਦਿ ਡਿਸਟਰਪਟਰ: ਹਾਊ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਸ਼ੁਕ ਇੰਡੀਆ' ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ‘ਜੈਚੰਦ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੂਰਵਜ ਸੀ। ਰਾਜੀਵ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ। ਵੀਪੀ ਨੂੰ ਅਪਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਰੈਲੀ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦੇਣਗੇ’।
ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
18 ਮਾਰਚ 1986 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਵੀਡਨ ਦੀ ਹਥਿਆਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਕੰਪਨੀ ਏਬੀ ਬੋਫੋਰਸ ਵਿਚਾਲੇ 1,437 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸੌਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ 400 155 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਹੋਵਿਟਜ਼ਰ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ। ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 16 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1987 ਨੂੰ, ਇਕ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਰੇਡੀਓ ਚੈਨਲ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ "ਇਸ ਸੌਦੇ ਲਈ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦਿਤੀ ਗਈ ਸੀ"। '
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਤਕਾਲੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਕ ਹੋਰ ਰੱਖਿਆ ਸੌਦੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਦੇਬਾਸ਼ੀਸ਼ ਮੁਖਰਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, ‘ਵੀਪੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਸੀ ਕਿ ਐਚਡੀਡਬਲਯੂ ਪਣਡੁੱਬੀ ਸੌਦੇ ਵਿਚ ਗੜਬੜ ਹੈ। ਵੀਪੀ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਰੱਖਿਆ ਸਕੱਤਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੌਦੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਰਾਜੀਵ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਸਨ। ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀਪੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। '
ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵੀਪੀ ਨੇ 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1987 ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿਤਾ। ਚਾਰ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਬੋਫੋਰਸ ਘੁਟਾਲੇ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਵੀ ਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵੀਪੀ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ 'ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਾਧਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵੀਪੀ ਨੇ ਜਨ ਮੋਰਚਾ ਨਾਂ ਦੀ ਅਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾ ਲਈ। 1988 ਵਿਚ ਜਨ ਮੋਰਚਾ ਦਾ ਜਨਤਾ ਦਲ ਵਿਚ ਰਲੇਵਾਂ ਹੋ ਗਿਆ। ਵੀਪੀ ਨੇ ਬੋਫੋਰਸ ਘੁਟਾਲੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ 1989 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲੜੀਆਂ ਅਤੇ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਇਸ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਪੂਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ। ਵੀਪੀ ਨੇ ਨਾਅਰਾ ਦਿਤਾ, 'ਰਾਜਾ ਨਹੀਂ ਫਕੀਰ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਕੀ ਤਕਦੀਰ ਹੈ'। '
ਕਿਹਾ, ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਵਿਸ ਬੈਂਕ ਦਾ ਨੰਬਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੈ
ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰਾਸ਼ਿਦ ਕਿਦਵਈ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਅਪਣੀ ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਅਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿਚ ਕਾਗਜ਼ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਵਿਸ ਬੈਂਕ ਦਾ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚ ਬੋਫੋਰਸ ਘੁਟਾਲੇ ਦਾ ਪੈਸਾ ਜਮ੍ਹਾ ਹੈ। 3 ਨਵੰਬਰ 1988 ਨੂੰ ਪਟਨਾ ਵਿਚ ਇਕ ਚੋਣ ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਵਿਸ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੁਰੇਂਦਰ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਜਨਸੱਤਾ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ, "ਸਵਿਸ ਬੈਂਕ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਇਸ ਖਾਤੇ ਦਾ ਨੰਬਰ 99921 ਪੀਯੂ ਹੈ। ਇਸ ਖਾਤੇ 'ਚ ਬੋਫੋਰਸ ਸੌਦੇ 'ਚ 3,20,76,709 ਸਵੀਡਿਸ਼ ਕ੍ਰੋਮਰ (ਉਸ ਸਮੇਂ 8 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਹ ਖਾਤਾ ਲੋਟਸ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਹੈ। ਵੀਪੀ ਨੇ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿਤੀ ਕਿ ਕਮਲ ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਕੋ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਗੱਲ ਗਲਤ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸੰਨਿਆਸ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। '
ਹਾਲਾਂਕਿ 17 ਦਸੰਬਰ 1988 ਨੂੰ ਇਕਨਾਮਿਕ ਐਂਡ ਪੋਲੀਟੀਕਲ ਵੀਕਲੀ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਭਵਾਨੀ ਸੇਨ ਗੁਪਤਾ 'ਬੋਫੋਰਸ ਤੋਂ ਬੋਫੋਰਸ ਤਕ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, '10 ਨਵੰਬਰ 1988 ਨੂੰ ਵੀਪੀ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਸੰਸਦੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਬੋਫੋਰਸ ਘੁਟਾਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਪਰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਵਿਸ ਖਾਤੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬੋਲਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। '
1989 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ 198 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ, ਪਰ ਬਹੁਮਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਰਹੀ। ਬੋਫੋਰਸ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਚੋਣਾਂ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਸਿਆਸੀ ਗੱਠਜੋੜ 'ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਰੰਟ' ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਰੰਟ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਜਨਤਾ ਦਲ ਨੂੰ 143, ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 85 ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ 52 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਡੀਐਮਕੇ, ਅਸਾਮ ਗਣ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਤੇਲਗੂ ਦੇਸ਼ਮ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਤਰੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ 9 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 289 ਹੈ, ਜੋ ਬਹੁਮਤ ਦੇ ਜਾਦੂਈ ਅੰਕੜੇ ਤੋਂ 17 ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ।
ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਅਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਏਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾਫੀ ਨਹੀਂ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, "ਵੀਪੀ ਨੇ ਬੋਫੋਰਸ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੋਫੋਰਸ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ 1989 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਵੀਪੀ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਰੰਟ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਵੀਪੀ ਅਗਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। '
3 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਟਲਦੀ ਰਹੀ ਸੰਸਦੀ ਦਲ ਦੀ ਬੈਠਕ
ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੰਸਦੀ ਦਲ ਦੀ ਬੈਠਕ 3 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਟਲਦੀ ਰਹੀ। 30 ਨਵੰਬਰ 1989 ਨੂੰ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਅਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ 3 ਸਾਊਥ ਐਵੇਨਿਊ ਲੇਨ 'ਤੇ ਨੰਬੂਦਰੀਪਦ, ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਅਤੇ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਓਡੀਸ਼ਾ ਭਵਨ 'ਚ ਵੀ ਬੈਠਕ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਲਾਲ, ਅਰੁਣ ਨਹਿਰੂ, ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਅਤੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਬੀਜੂ ਪਟਨਾਇਕ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।
ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, 'ਬੈਠਕ 'ਚ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੀਪੀ ਇਕ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦੇ ਦਿਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਮੁਕਾਬਲੇ 'ਚ ਜ਼ਰੂਰ ਉਤਰਾਂਗਾ। ਜੇ ਵੀਪੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪਾਰਟੀ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹਰ ਨੇਤਾ ਇਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੇ ਫਿਰ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ ਓਡੀਸ਼ਾ ਭਵਨ ਬੁਲਾਇਆ। ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਸਦੀ ਬੈਠਕ 'ਚ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਦੇ ਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੈਂ ਖੁਦ ਸਮਰਥਨ ਕਰਾਂਗਾ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦਾ ਸਖਤ ਰਵੱਈਆ ਦੇਖ ਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ 'ਚ ਵੀਪੀ ਨੂੰ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ
1 ਦਸੰਬਰ 1989 ਦਾ ਦਿਨ... ਜਨਤਾ ਦਲ ਸੰਸਦੀ ਦੀ ਬੈਠਕ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹੋਈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ, ਦੇਵੀ ਲਾਲ, ਮਧੂ ਦੰਡਵਾਤੇ, ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਦਿੱਗਜ ਨੇਤਾ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਉਮੀਦਵਾਰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਵੀ ਬੈਠਕ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਲੇਰੀਆ ਬੁਖਾਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸਨ। ਇਸ ਬੈਠਕ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਬਣੇ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਰੇਲੈਂਟਲੇਸ' 'ਚ ਲਿਖਿਆ, 'ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸੰਸਦੀ ਦਲ ਦੀ ਬੈਠਕ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਮਧੂ ਦੰਡਵਤੇ ਨੇ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ 'ਤੇ ਵੀਪੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਲੱਗੇ। ਵੀਪੀ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਤਾਊ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਲ 'ਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਤਾੜੀਆਂ ਵੱਜੀਆਂ। ' ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਹਾਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਖੜ੍ਹੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੀ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੂੰ ਦੇਸ਼-ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਇਹ ਖ਼ਬਰ 10 ਮਿੰਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕੀ।
ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹਾ, "ਮੈਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਤਾਊ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਥੇ ਵੀ ਤਾਊ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ। ਮੈਂ ਅਪਣਾ ਨਾਮ ਵਾਪਸ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮਾਣਯੋਗ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਵੀਪੀ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ’। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਲ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉੱਠਿਆ। ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿਤੀ ਅਤੇ ਵੀਪੀ ਦੀ ਚੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ 'ਤੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਸ਼ਾਲ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹੋਏ ਮੀਟਿੰਗ ਛੱਡਣ ਲਈ ਤੁਰਨ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੂੰ ਨੇਤਾ ਚੁਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਧੋਖਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਮੀਟਿੰਗ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। '
ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਅਪਣੀ ਜੀਵਨੀ 'ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾ ਕਾਰਵਾਨ' 'ਚ ਇਸ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, 'ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਹੁਤ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਇਕ ਨੈਤਿਕ ਆਦਮੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੇ। ਉਸ ਦਾ ਉਭਾਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾ ਦਿਤਾ ਸੀ।' 2 ਦਸੰਬਰ 1989 ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਆਰ ਕੇ ਵੈਂਕਟਰਮਨ ਨੇ ਵੀਪੀ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਈ ਪਰ ਕੱਲ੍ਹ ਤਕ ਵੀਪੀ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਤਾਊ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਹੁਣ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਮੰਗ 'ਤੇ ਅੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਵੀਪੀ ਨੇ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ।
ਸੀਮਾ ਮੁਸਤਫਾ ਵੀਪੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ 'ਦਿ ਲੋਨਲੀ ਪ੍ਰੋਫਿਟ: ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ: ਏ ਪੋਲੀਟੀਕਲ ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ, "ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਨੇ ਹਲਫਨਾਮੇ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸਗੋਂ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਇਸ 'ਤੇ ਵੈਂਕਟਰਮਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ, ਪਰ ਦੇਵੀ ਲਾਲ 'ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ' ਦਰਅਸਲ, ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿਚ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਦੇ ਹਲਫਨਾਮੇ ਵਿਚ ਮੰਤਰੀ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਰਚਣ ਵਾਲੇ ਅਰੁਣ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦਾ ਸੁੱਖ ਮਿਲੀ। ਅਰੁਣ ਨੂੰ ਵੀਪੀ ਨੇ ਅਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵਣਜ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਦਿਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਨੂੰ ਵੀਪੀ ਨੇ ਲੰਡਨ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀਪੀ ਨੇ ਮੁਫਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸਈਦ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਕੇ ਵੀਪੀ ਨੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਵੀਪੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਬਹੁਤ ਉੱਚੀ ਹੈ।
ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੁਫਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸਈਦ ਨੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਚਾਰਜ ਸੰਭਾਲਿਆ, ਉਸ ਦੀ 23 ਸਾਲਾ ਧੀ ਰੁਬਈਆ ਸਈਦ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। 8 ਦਸੰਬਰ, 1989 ਨੂੰ, ਰੁਬਈਆ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਘਰ ਲਈ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਖਵਾਦੀ ਹਮੀਦ ਸ਼ੇਖ, ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ, ਜਾਵੇਦ ਅਹਿਮਦ ਜ਼ਰਗਰ, ਮੁਹੰਮਦ ਕਲਵਲ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲਤਾਫ ਬੱਟ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੋਸਟ ਵਾਂਟੇਡ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਬੜੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਸ 'ਤੇ ਵੀਪੀ ਨੇ ਸਈਦ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, 'ਅਸੀਂ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਲਗਾਵਾਂਗੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਦੇਵਾਂਗੇ।' ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ ਅਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਮੇਟਰ ਆਫ ਡਿਸਕ੍ਰਿਸ਼ਨ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, 'ਲੰਬੀ ਚਰਚਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਪੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੁਬਈਆ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜੋ ਉਦੋਂ ਵੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ’।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Rajiv Gandhi News: ਸਵੇਰੇ ਹੋਇਆ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਕਤਲ, ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ PM ਵਜੋਂ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਸਹੁੰ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Chaudhary Charan Singh Story: ਕਿਵੇਂ 5 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ ਚੌਧਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ; ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸੰਸਦ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Former PM Morarji Desai: ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜੀਉਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪਿਸ਼ਾਬ ਪੀਂਦੇ ਸਾਬਕਾ PM ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Delhi News : ਲਾਲ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਜੋ ਘੁੰਮਦੇ-ਘੁੰਮਦੇ ਲਾਹੌਰ ਚਲੇ ਗਏ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Indra Gandhi: ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦੇ ਕੁੱਝ ਖ਼ਾਸ ਕਿੱਸੇ, ਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ- ਤੁਸੀਂ ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਹੋ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ - 1st Prime Minister of India: ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ਸੀ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ